Işık Teoman
Karaburun’un Kara Keçileri
Ä°zmir’in ÅŸirin ilçesi Karaburun’a hem Balıklıova, hem de EÄŸri liman bölgesinden defalarca gidip geldim. Onlarca kez balık avına çıktım. Bir seferinde 250 iÄŸneli paragatımızı havanın patlamasıyla birlikte Ege’nin derin sularında gözü yaÅŸlı bırakıp geri dönmüştük. Karaburun denilince benim aklıma, Balıklıova geliyor. Balıklıova’nın meÅŸhur kurabiyesi ve kara fırın börekleri eÅŸliÄŸinde Garip’in kahvesinde kahvaltı etmek geliyor. Garip’in kahvesinin önündeki tezgahtan midye dolması yemek geliyor aklıma ve bir de tabi nergis ve enginar…
Asırlardır sürüyor yeni öğrendik
Ancak geçtiÄŸimiz Haziran ayında Karaburun bölgesinde asırlardır süren bir geleneÄŸin yaÅŸatıldığını yeni öğrendim. Bu da benim cahilliÄŸim olmalı. Bir de törenler düzenleniyormuÅŸ, bu sevimli geleneÄŸi yaÅŸatmak için. Karaburun Belediye BaÅŸkanı Serdar Yasa iki yıldır bu törenlere ev sahipliÄŸi yapmaya baÅŸlamış. Biz de Engin Yavuz ile birlikte bu davete icabet ettik, sabahın erken saatlerinde yola koyulduk. Balıklıova’da Garip’in kahvesinde börekli kahvaltının ardından Karaburun’a ulaÅŸtığımızda güneÅŸ yakmaya baÅŸlamıştı bile. Kara Keçi kırkım törenine gidiyoruz. Çok merak ediyorum, bu sıcakta kim gelir, kim ilgilenir, serin sularda denize girmek varken, dağın başında güneÅŸ tepenizde Keçilerin peÅŸinden koÅŸturmak.
Kavaklıkuyu mevkine gidiyoruz
Karabarun Yeni Liman’ın karşısındaki yoldan zirveye tırmanmaya baÅŸladık. Engin aracın klimalarını çalıştırdı ancak, güneÅŸ galip geliyor. Pencereleri açtık, doÄŸal olarak serinlemeye çalıştık. On dakika süren bir yolculuÄŸun ardından Kavaklıkuyu mevkiine ulaÅŸtık. Onlarca araç park etmiÅŸ, biz de aracımızı kolay çıkış yapabileceÄŸimiz bir yere park ediyoruz. 500 yaşında olduÄŸu tahmin edilen devasa boyuttaki çınar aÄŸacının altı ana baba günü. Sandalyesini kapan aÄŸacın altına atmış kapağı. GüneÅŸe direnmek mümkün deÄŸil. Çınar aÄŸacının altında herkese yetecek kadar gölge var. Dalları ile o kadar büyük bir alana gölge sunuyor ki, törene ayrı bir heyecan ve keyif katıyor. AÄŸacın çevresinde zeytinyaÄŸlı doÄŸal sabun satmak için tezgah açanlar konuklar tarafından ilgiyle izleniyor.
Bedava kuyruÄŸu
Bir dondurmacının önünde bedava kuyruğu uzayıp gidiyor. Keçi sütünden yapılmış dondurma kapış kapış gidiyor. Engin ile ben bu sıcakta kuyruğa girip keçi sütünden yapılmış dondurmanın tadına bakmayı pek düşünmüyoruz. Dondurma kuyruğunun yanında ise döner tezgahı. Demir çubuğa sarılmış keçi sütünden yapılmış peynir, döner gibi kızarıp duruyor. Az sonra burada da bedava kuyruğu başlayacak. Keçi sütünden yapılmış peynir dönerinin tadına bakmak isteyenler, güneşe karşın kuyruğa girecekler. Tam bir panayır havası. Az sonra alana İzmir milletvekili Musa Çam, Urla Belediye Başkanı Selçuk Karaosmanoğlu geliyor, onları Karaburun Belediye Başkanı Serdar Yasa karşılıyor. Kuyunun başında da kuyruk var, serinlemek isteyenler kova ile suyu çekiyor başından aşağı boca ediyor, güzel görüntüler yaşanıyor.
Gözler toz bulutunda
Bir süre sonra gözler dağın tepesine yöneliyor, binlerce kara keçi bir toz bulutu eÅŸliÄŸinde alana gelmeye baÅŸlıyor ve hareketlilik onlara da doÄŸru yöneliyor. Arkada mavi bir gökyüzü, beyaz bir toz bulutu içinde gelen binlerce kara keçi ve onları fotoÄŸraf makineleri ile görüntülemek isteyen yüzlerce insan. Ä°ki kiÅŸinin tuttuÄŸu kara keçinin kıllarını ilk olarak Serdar Yasa kırkmaya baÅŸlıyor. Ardından eline kırkma makasını alan, keçiyi kapan kırkmaya baÅŸlıyor, ortaya hoÅŸ görüntüler çıkıyor. Şölen gibi, pek direnen keçi de yok, önce nazlanıyorlar, ardından kendilerini kırkım ÅŸenliÄŸinin keyfine bırakıyorlar. Çünkü kırkımın ardından derileri nefes alacak, rahatlayacak, yazı pek keyifli geçirecekler. Bizim ilkokul yıllarındaki alaboroz tıraşı gibi bir ÅŸey. Bizim başımızın tepesini tamamen keserler alnımızın ucunda bir miktar bırakırlardı nedense…
Kırkılan keçiler pek bir mutlu
Keçilerde ise, tepede, yani sırt bölgesinde uzun kıllar kalıyor ve karın bölgesine doÄŸru iyice temizleniyor. TıraÅŸ olan hayvan hoplaya zıplaya arkadaÅŸlarının yanına koÅŸturuyor, insanlardan pek de korkan bir havaları yok. Bölge tarımı ve özellikle hayvancılıkla uÄŸraÅŸan ailelerin motivasyonunun arttırılması, destek olunmasını, kamuoyu ilgisinin bölge ekonomisinin temelini oluÅŸturan besiciliÄŸe dikkat çekilmesi amacıyla gerçekleÅŸtirilen şölene ev sahipliÄŸi yapan Karaburun Belediyesi çok baÅŸarılı. Meslek yaÅŸamımda pek çok etkinliÄŸe gittim, ama Kara Keçi Kırkım töreni, inanılmaz hoÅŸ bir anı oldu benim için. Balıklıova üzerinden geldiÄŸimiz Karaburun’daki tören alanından ayrılırken, dönüşü yine EÄŸri Liman bölgesinden yapıyoruz. Ve yolda giderken ÅŸunu gözlemliyoruz, balık çiftlikleri hala pek denetimsiz. Karaya o kadar yakınlar ki!
NOTLAR:
Karaburun Yarımadasında her yıl geleneksel olarak Haziran ayında çobanlar tarafından, keçi sürüleri ağılların içine toplanır ve sıcak yaz aylarından evvel kılları kırpılır. Yılda bir kez yapılan kırkımın amacı; Hayvanı sıcaktan ve üzerindeki yükten kurtarmaktır. Geçmiş dönemlerde yem parasını karşılayan yapağı, şimdi alıcı bulmakta zorlanmaktadır.
“Kırkım” denilen ve yüzyıllardır sürdürülen bu geleneksel etkinlikte keçiler kesilir, pilavlar piÅŸirilir, sündürme tatlısı yapılarak konuklara dağıtılır.
Hafta sonu olması nedeniyle katılımın oldukça yoÄŸun olduÄŸu kırkım töreninde Ali Rıza Acar’ın sürüsüne ait kara keçilerin kırkımı yapılırken, vatandaÅŸlar kırkımlara büyük ilgi gösterdi.
Kırkım sırasında Ä°zmir ve çevresinden gelen çobanlar yarıştı, en güzel kara keçi seçildi. Ä°lk üçe giren sürü sahiplerine ödül verildi. En Güzel ‘Kara Keçi’ ödülüne, Ali Rıza Acar’ın sürüsüne ait keçi layık görüldü.
Etkinlik süresince ziyaretçilere şölen yemeÄŸi, keçi sütünden dondurma, yöresel tatlılar gibi ikramlar sunulurken, müzik dinletileri ve davul zurna gösterileriyle izleyenler keyifli dakikalar geçirdi. Karaburun’a özgü keçi peyniri, bitkisel ürünler ve el sanatı keçelerin bulunduÄŸu standlar da vatandaÅŸlardan büyük ilgi gördü.
Eskiden Karaburun’da 35-40 bin kara keçi yetiÅŸirken bu sayı geçen yıl 14 bine kadar düştü. Fakat bu yıl kara keçi sayısı yeniden 18 bine yükseldi. Demek ki yetiÅŸtirici kara keçi yetiÅŸtirmenin önemini kavramış.
Işık Teoman
isikteoman@gmail.com
Ä°zmir’in ÅŸirin ilçesi Karaburun’a hem Balıklıova, hem de EÄŸri liman bölgesinden defalarca gidip geldim. Onlarca kez balık avına çıktım. Bir seferinde 250 iÄŸneli paragatımızı havanın patlamasıyla birlikte Ege’nin derin sularında gözü yaÅŸlı bırakıp geri dönmüştük. Karaburun denilince benim aklıma, Balıklıova geliyor. Balıklıova’nın meÅŸhur kurabiyesi ve kara fırın börekleri eÅŸliÄŸinde Garip’in kahvesinde kahvaltı etmek geliyor. Garip’in kahvesinin önündeki tezgahtan midye dolması yemek geliyor aklıma ve bir de tabi nergis ve enginar…
Asırlardır sürüyor yeni öğrendik
Ancak geçtiÄŸimiz Haziran ayında Karaburun bölgesinde asırlardır süren bir geleneÄŸin yaÅŸatıldığını yeni öğrendim. Bu da benim cahilliÄŸim olmalı. Bir de törenler düzenleniyormuÅŸ, bu sevimli geleneÄŸi yaÅŸatmak için. Karaburun Belediye BaÅŸkanı Serdar Yasa iki yıldır bu törenlere ev sahipliÄŸi yapmaya baÅŸlamış. Biz de Engin Yavuz ile birlikte bu davete icabet ettik, sabahın erken saatlerinde yola koyulduk. Balıklıova’da Garip’in kahvesinde börekli kahvaltının ardından Karaburun’a ulaÅŸtığımızda güneÅŸ yakmaya baÅŸlamıştı bile. Kara Keçi kırkım törenine gidiyoruz. Çok merak ediyorum, bu sıcakta kim gelir, kim ilgilenir, serin sularda denize girmek varken, dağın başında güneÅŸ tepenizde Keçilerin peÅŸinden koÅŸturmak.
Kavaklıkuyu mevkine gidiyoruz
Karabarun Yeni Liman’ın karşısındaki yoldan zirveye tırmanmaya baÅŸladık. Engin aracın klimalarını çalıştırdı ancak, güneÅŸ galip geliyor. Pencereleri açtık, doÄŸal olarak serinlemeye çalıştık. On dakika süren bir yolculuÄŸun ardından Kavaklıkuyu mevkiine ulaÅŸtık. Onlarca araç park etmiÅŸ, biz de aracımızı kolay çıkış yapabileceÄŸimiz bir yere park ediyoruz. 500 yaşında olduÄŸu tahmin edilen devasa boyuttaki çınar aÄŸacının altı ana baba günü. Sandalyesini kapan aÄŸacın altına atmış kapağı. GüneÅŸe direnmek mümkün deÄŸil. Çınar aÄŸacının altında herkese yetecek kadar gölge var. Dalları ile o kadar büyük bir alana gölge sunuyor ki, törene ayrı bir heyecan ve keyif katıyor. AÄŸacın çevresinde zeytinyaÄŸlı doÄŸal sabun satmak için tezgah açanlar konuklar tarafından ilgiyle izleniyor.
Bedava kuyruÄŸu
Bir dondurmacının önünde bedava kuyruğu uzayıp gidiyor. Keçi sütünden yapılmış dondurma kapış kapış gidiyor. Engin ile ben bu sıcakta kuyruğa girip keçi sütünden yapılmış dondurmanın tadına bakmayı pek düşünmüyoruz. Dondurma kuyruğunun yanında ise döner tezgahı. Demir çubuğa sarılmış keçi sütünden yapılmış peynir, döner gibi kızarıp duruyor. Az sonra burada da bedava kuyruğu başlayacak. Keçi sütünden yapılmış peynir dönerinin tadına bakmak isteyenler, güneşe karşın kuyruğa girecekler. Tam bir panayır havası. Az sonra alana İzmir milletvekili Musa Çam, Urla Belediye Başkanı Selçuk Karaosmanoğlu geliyor, onları Karaburun Belediye Başkanı Serdar Yasa karşılıyor. Kuyunun başında da kuyruk var, serinlemek isteyenler kova ile suyu çekiyor başından aşağı boca ediyor, güzel görüntüler yaşanıyor.
Gözler toz bulutunda
Bir süre sonra gözler dağın tepesine yöneliyor, binlerce kara keçi bir toz bulutu eÅŸliÄŸinde alana gelmeye baÅŸlıyor ve hareketlilik onlara da doÄŸru yöneliyor. Arkada mavi bir gökyüzü, beyaz bir toz bulutu içinde gelen binlerce kara keçi ve onları fotoÄŸraf makineleri ile görüntülemek isteyen yüzlerce insan. Ä°ki kiÅŸinin tuttuÄŸu kara keçinin kıllarını ilk olarak Serdar Yasa kırkmaya baÅŸlıyor. Ardından eline kırkma makasını alan, keçiyi kapan kırkmaya baÅŸlıyor, ortaya hoÅŸ görüntüler çıkıyor. Şölen gibi, pek direnen keçi de yok, önce nazlanıyorlar, ardından kendilerini kırkım ÅŸenliÄŸinin keyfine bırakıyorlar. Çünkü kırkımın ardından derileri nefes alacak, rahatlayacak, yazı pek keyifli geçirecekler. Bizim ilkokul yıllarındaki alaboroz tıraşı gibi bir ÅŸey. Bizim başımızın tepesini tamamen keserler alnımızın ucunda bir miktar bırakırlardı nedense…
Kırkılan keçiler pek bir mutlu
Keçilerde ise, tepede, yani sırt bölgesinde uzun kıllar kalıyor ve karın bölgesine doÄŸru iyice temizleniyor. TıraÅŸ olan hayvan hoplaya zıplaya arkadaÅŸlarının yanına koÅŸturuyor, insanlardan pek de korkan bir havaları yok. Bölge tarımı ve özellikle hayvancılıkla uÄŸraÅŸan ailelerin motivasyonunun arttırılması, destek olunmasını, kamuoyu ilgisinin bölge ekonomisinin temelini oluÅŸturan besiciliÄŸe dikkat çekilmesi amacıyla gerçekleÅŸtirilen şölene ev sahipliÄŸi yapan Karaburun Belediyesi çok baÅŸarılı. Meslek yaÅŸamımda pek çok etkinliÄŸe gittim, ama Kara Keçi Kırkım töreni, inanılmaz hoÅŸ bir anı oldu benim için. Balıklıova üzerinden geldiÄŸimiz Karaburun’daki tören alanından ayrılırken, dönüşü yine EÄŸri Liman bölgesinden yapıyoruz. Ve yolda giderken ÅŸunu gözlemliyoruz, balık çiftlikleri hala pek denetimsiz. Karaya o kadar yakınlar ki!
NOTLAR:
Karaburun Yarımadasında her yıl geleneksel olarak Haziran ayında çobanlar tarafından, keçi sürüleri ağılların içine toplanır ve sıcak yaz aylarından evvel kılları kırpılır. Yılda bir kez yapılan kırkımın amacı; Hayvanı sıcaktan ve üzerindeki yükten kurtarmaktır. Geçmiş dönemlerde yem parasını karşılayan yapağı, şimdi alıcı bulmakta zorlanmaktadır.
“Kırkım” denilen ve yüzyıllardır sürdürülen bu geleneksel etkinlikte keçiler kesilir, pilavlar piÅŸirilir, sündürme tatlısı yapılarak konuklara dağıtılır.
Hafta sonu olması nedeniyle katılımın oldukça yoÄŸun olduÄŸu kırkım töreninde Ali Rıza Acar’ın sürüsüne ait kara keçilerin kırkımı yapılırken, vatandaÅŸlar kırkımlara büyük ilgi gösterdi.
Kırkım sırasında Ä°zmir ve çevresinden gelen çobanlar yarıştı, en güzel kara keçi seçildi. Ä°lk üçe giren sürü sahiplerine ödül verildi. En Güzel ‘Kara Keçi’ ödülüne, Ali Rıza Acar’ın sürüsüne ait keçi layık görüldü.
Etkinlik süresince ziyaretçilere şölen yemeÄŸi, keçi sütünden dondurma, yöresel tatlılar gibi ikramlar sunulurken, müzik dinletileri ve davul zurna gösterileriyle izleyenler keyifli dakikalar geçirdi. Karaburun’a özgü keçi peyniri, bitkisel ürünler ve el sanatı keçelerin bulunduÄŸu standlar da vatandaÅŸlardan büyük ilgi gördü.
Eskiden Karaburun’da 35-40 bin kara keçi yetiÅŸirken bu sayı geçen yıl 14 bine kadar düştü. Fakat bu yıl kara keçi sayısı yeniden 18 bine yükseldi. Demek ki yetiÅŸtirici kara keçi yetiÅŸtirmenin önemini kavramış.
Işık Teoman
isikteoman@gmail.com
"Işık Teoman" bütün yazıları için tıklayın...