Işık Teoman
O köy de bizim köyümüz
Hafta sonu günübirlik gidebileceÄŸim yakın bir yeri gözüme kestirdim. Uzun zamandır gitmediÄŸim Selçuk, Åžirince ve KuÅŸadası, dönüş yolculuÄŸunu ise Özdere, Ãœrkmez, Gümüldür ve Seferihisar’dan yaparım diye düşündüm. Üçkuyular’dan otoyola yöneldim, Selçuk’a varmadan önce eski yol. Otoyol çıkışından KuÅŸadası 15 kilometre kadar sürüyor. Selçuk yeni bir çehre kazanmış. Kente giriÅŸte yollar yenilenmiÅŸ, gidiÅŸ-geliÅŸ düzenlenmiÅŸ ve çevresine bolca aÄŸaç dikilmiÅŸ. KuÅŸadası sapağına gelmeden önce karışık bir yol çıktı karşımıza, iyi ki iÅŸaret levhaları var. Söke, KuÅŸadası, Özdere ve Pamucak…
Kuşadası'na sapınca yolun sağında Maket köy bizi karşılıyor
Gerçek gibi bir köy
KuÅŸadası yoluna saptık, yolun sağında kocaman bir levha. AyÅŸe’ye KuÅŸadası dönüşünde buraya mutlaka uÄŸramamız gerektiÄŸini söyledim. Kocaman levha üzerinde Çetin Maket Köyü yazıyor. Öğlene kadar KuÅŸadası’nda gezip dolaÅŸtıktan sonra dönüş yolunda doÄŸru maket köye uÄŸradık. Ve kısa bir süre ÅŸaÅŸkınlık yaÅŸadık. Maket köyde köy yaÅŸamı daha ilk giriÅŸte öyle güzel anlatılmış ki…
Karavanı kendileri yapmış
Hemen bu köyü yaratan o büyük ustayı aradı gözlerimiz. Saçlarına ak düşmüş, güler yüzlü, emekli öğretmen Ayhan Çetin bizi karşıladı. Köy enstitülü Çetin 1988 yılında emekli olduktan sonra eÅŸi Nazmiye Hanım ile birlikte çalışmalara baÅŸlamış. Nazmiye hanım kıyafetleri dikerek ve aksesuarları yaparak yardımcılığını sürdürmüş. Bu arada kendi yaptıkları karavan ile ülkemizi baÅŸtan aÅŸağı dolaÅŸmışlar ve 14 sergi açmışlar. Ayrıca Alanya Müzesi’nde Alanya düğünleri, Antalya Arkeoloji Müzesi’nde de el zanaatları çarşısını oluÅŸturmuÅŸ sevimli çiftimiz.
Çetin daha büyük bir müze açmanın çalışmalarına başlamış bile
Bataklıktan maket köye
O kadar çok kompozisyonları olmuş ki, taşıyamayacak duruma gelmişler ve eserlerini devamlı sergileyecekleri bir müze özelliği taşıyan galeri fikri doğmuş. Hazineye ait bataklık olan bu arazinin beş bin metrekaresini kiralayan Ayhan Çetin, bugün artık gururla gezdirdiği Maket Köy projesinin önemli bir bölümünü tamamlamış. Ayhan öğretmen bir yandan galerinin eksiklerini gideriyor, bir yandan da başka bir yerde büyük bir müze kurmak için ön çalışmalar yapıyor.
Örf-adet, uğraşı ve çocuk oyunları
DoÄŸup büyüdüğü Konya’nın Akviran köyündeki yaÅŸamı maketlerle anlatan Ayhan ve Nazmiye Çetin çifti 1950’li yılları günümüze taşımış. Maket Köyü gezerken buram buram Anadolu kokusunu hissediyor insan. Çocukluk dönemlerindeki, örf-adet ve uÄŸraÅŸların sergilendiÄŸi maket köyde; çocuk oyunları: seksek, cıngırık, uzun eÅŸek, beÅŸ taÅŸ, enek ve ışık oyunu. Örf ve adetlerde; kız beÄŸenme, kız isteme, düğün, niÅŸan, biÅŸi, saya gezme, asker uÄŸurlama, kurban alımı, ÅŸiÅŸe vurma, ayı oynatma ve sünnet. UÄŸraşılar bölümünde ise telden araba ve oyuncak yapma, oÄŸlak kuzu gütme, tarla sürme, ekin iÅŸleme, avcılık, deÄŸirmencilik, demircilik, tenekecilik, yaÄŸhane, bakkaliye, marangoz, testicilik, nalbant, kadınların kış hazırlıkları, koyun kırkma, koyun saÄŸma, halı kilim dokuma, çerçiden alışveriÅŸ, kervandan alışveriÅŸ, cami, eve su taşıma ve masal anlatma.
İşte köy evlerinin içi sıcak bir görüntü. Kimse boş durmuyor tam bir kolektif yaşam
Anadolu’dan kompozisyonlar
Maket köyün açık alanında da birebir ebatlarda 40 kadar büyük maket insan figürleri sergileniyor. Öyle canlı ki insanın konuÅŸası geliyor. Anadolu’nun çeÅŸitli yörelerinden kompozisyonlar yaratılmış ve hepsi de hareketli sunuluyor. Bahçe bölümünde bunları seslendirmiÅŸler. Kalaycı bölümünde usta sizi görünce tepsiye kalay yapmaya baÅŸlıyor. Semazen dönüyor, demirci demiri dövüyor ve her ÅŸey 1950’li yılların köy yaÅŸamını anlatıyor.
Ellerine sağlık
Köye hiç gitmemiş, köy yaşamını hiç bilmeyen, yukarıda yazdıklarıma yorum bile yapamayanlar, mutlaka ama mutlaka maket köye gitmeli ve bu havayı yaşamalı. Çünkü gerçek bir köy yaşamını bulmak mümkün değil. Köyler artık betonlaştı. Birçoğunda insan bile yaşamıyor. Ekonomik kriz ilk önce onları vurdu. Doğup büyüdükleri, yaşamlarını sürdürdükleri atalarının topraklarını bırakmak zorunda kaldılar. Bir köy yaşamı ancak maketler ile anlatılabilir. Ayhan ve Nazmiye Çetin bu işi çok iyi başarmışlar, ellerine kollarına ve düşüncelerine sağlık.
Harman zamanı
Hayvanları sağma zamanı ve bir yandan da yayık ayran yapılıyor
Hayvanları sulama zamanı
Köy düğünü
Köy enstitülü Ayhan Çetin eserleriyle gurur duyuyor
Maket köyün girişinde birebir boyutlardaki bu köylü sizi karşılıyor. Ne kadar sahici değil mi
Ayakkabı tamircisi
Demirci
Kalaycı
Marangoz
Nalbant
Pullukla çift sürme
Yeni arabalar üretiliyor. El emeği göz nuru ile
Işık Teoman
isikteoman@gmail.com
Hafta sonu günübirlik gidebileceÄŸim yakın bir yeri gözüme kestirdim. Uzun zamandır gitmediÄŸim Selçuk, Åžirince ve KuÅŸadası, dönüş yolculuÄŸunu ise Özdere, Ãœrkmez, Gümüldür ve Seferihisar’dan yaparım diye düşündüm. Üçkuyular’dan otoyola yöneldim, Selçuk’a varmadan önce eski yol. Otoyol çıkışından KuÅŸadası 15 kilometre kadar sürüyor. Selçuk yeni bir çehre kazanmış. Kente giriÅŸte yollar yenilenmiÅŸ, gidiÅŸ-geliÅŸ düzenlenmiÅŸ ve çevresine bolca aÄŸaç dikilmiÅŸ. KuÅŸadası sapağına gelmeden önce karışık bir yol çıktı karşımıza, iyi ki iÅŸaret levhaları var. Söke, KuÅŸadası, Özdere ve Pamucak…
Gerçek gibi bir köy
KuÅŸadası yoluna saptık, yolun sağında kocaman bir levha. AyÅŸe’ye KuÅŸadası dönüşünde buraya mutlaka uÄŸramamız gerektiÄŸini söyledim. Kocaman levha üzerinde Çetin Maket Köyü yazıyor. Öğlene kadar KuÅŸadası’nda gezip dolaÅŸtıktan sonra dönüş yolunda doÄŸru maket köye uÄŸradık. Ve kısa bir süre ÅŸaÅŸkınlık yaÅŸadık. Maket köyde köy yaÅŸamı daha ilk giriÅŸte öyle güzel anlatılmış ki…
Karavanı kendileri yapmış
Hemen bu köyü yaratan o büyük ustayı aradı gözlerimiz. Saçlarına ak düşmüş, güler yüzlü, emekli öğretmen Ayhan Çetin bizi karşıladı. Köy enstitülü Çetin 1988 yılında emekli olduktan sonra eÅŸi Nazmiye Hanım ile birlikte çalışmalara baÅŸlamış. Nazmiye hanım kıyafetleri dikerek ve aksesuarları yaparak yardımcılığını sürdürmüş. Bu arada kendi yaptıkları karavan ile ülkemizi baÅŸtan aÅŸağı dolaÅŸmışlar ve 14 sergi açmışlar. Ayrıca Alanya Müzesi’nde Alanya düğünleri, Antalya Arkeoloji Müzesi’nde de el zanaatları çarşısını oluÅŸturmuÅŸ sevimli çiftimiz.
Bataklıktan maket köye
O kadar çok kompozisyonları olmuş ki, taşıyamayacak duruma gelmişler ve eserlerini devamlı sergileyecekleri bir müze özelliği taşıyan galeri fikri doğmuş. Hazineye ait bataklık olan bu arazinin beş bin metrekaresini kiralayan Ayhan Çetin, bugün artık gururla gezdirdiği Maket Köy projesinin önemli bir bölümünü tamamlamış. Ayhan öğretmen bir yandan galerinin eksiklerini gideriyor, bir yandan da başka bir yerde büyük bir müze kurmak için ön çalışmalar yapıyor.
Örf-adet, uğraşı ve çocuk oyunları
DoÄŸup büyüdüğü Konya’nın Akviran köyündeki yaÅŸamı maketlerle anlatan Ayhan ve Nazmiye Çetin çifti 1950’li yılları günümüze taşımış. Maket Köyü gezerken buram buram Anadolu kokusunu hissediyor insan. Çocukluk dönemlerindeki, örf-adet ve uÄŸraÅŸların sergilendiÄŸi maket köyde; çocuk oyunları: seksek, cıngırık, uzun eÅŸek, beÅŸ taÅŸ, enek ve ışık oyunu. Örf ve adetlerde; kız beÄŸenme, kız isteme, düğün, niÅŸan, biÅŸi, saya gezme, asker uÄŸurlama, kurban alımı, ÅŸiÅŸe vurma, ayı oynatma ve sünnet. UÄŸraşılar bölümünde ise telden araba ve oyuncak yapma, oÄŸlak kuzu gütme, tarla sürme, ekin iÅŸleme, avcılık, deÄŸirmencilik, demircilik, tenekecilik, yaÄŸhane, bakkaliye, marangoz, testicilik, nalbant, kadınların kış hazırlıkları, koyun kırkma, koyun saÄŸma, halı kilim dokuma, çerçiden alışveriÅŸ, kervandan alışveriÅŸ, cami, eve su taşıma ve masal anlatma.
Anadolu’dan kompozisyonlar
Maket köyün açık alanında da birebir ebatlarda 40 kadar büyük maket insan figürleri sergileniyor. Öyle canlı ki insanın konuÅŸası geliyor. Anadolu’nun çeÅŸitli yörelerinden kompozisyonlar yaratılmış ve hepsi de hareketli sunuluyor. Bahçe bölümünde bunları seslendirmiÅŸler. Kalaycı bölümünde usta sizi görünce tepsiye kalay yapmaya baÅŸlıyor. Semazen dönüyor, demirci demiri dövüyor ve her ÅŸey 1950’li yılların köy yaÅŸamını anlatıyor.
Ellerine sağlık
Köye hiç gitmemiş, köy yaşamını hiç bilmeyen, yukarıda yazdıklarıma yorum bile yapamayanlar, mutlaka ama mutlaka maket köye gitmeli ve bu havayı yaşamalı. Çünkü gerçek bir köy yaşamını bulmak mümkün değil. Köyler artık betonlaştı. Birçoğunda insan bile yaşamıyor. Ekonomik kriz ilk önce onları vurdu. Doğup büyüdükleri, yaşamlarını sürdürdükleri atalarının topraklarını bırakmak zorunda kaldılar. Bir köy yaşamı ancak maketler ile anlatılabilir. Ayhan ve Nazmiye Çetin bu işi çok iyi başarmışlar, ellerine kollarına ve düşüncelerine sağlık.
Işık Teoman
isikteoman@gmail.com
"Işık Teoman" bütün yazıları için tıklayın...