Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN
Limni Mübadili Ýyigün’lerin avkus baklasý
Ruhi Ýyigün’e teþekkürlerimle
Ýki güzel insan, iki canlý tarih Necla ve Hüseyin Ýyigün ile bir Foça sabahýna neþeyle günaydýn diyoruz. Günaydýn Foça, günaydýn Necla haným, günaydýn Hüseyin bey ve bu coþkulu sabahýn yaþanmasýna kucak açan Ruhi Ýyigün size de günaydýn...
1924 Limni mübadillerinden Hüseyin Ýyigün ile aylar önce keyifli uzun bir sohbetimiz olmuþtu, o zamandan aklýma takýlan pek çok þey vardý... Henüz kundakta bir yaþýnda minicik bir bebekken Limni’den Foça’ya mübadil olarak gelen Hüseyin Ýyigün’ün avkus favasýný anlatýþýndaki iþtah açýcý zarafet, bu zemheri sabahýnda onun kapýsýný týklatma nedenlerimden sadece biri.
Zemheride çiçek açtýrmayýp topraða bolca tohum saçtýran bir kültürün insanlarý olarak, minicik bir tohumun yaþamýn baþlangýcý olduðu gerçeðiyle daha sýk yüzleþmeliyiz diye düþünürüm. Hele son yýllarda varlýðýmýzýn tohumlarýmýza sahip çýkmakla özdeþtirildiðini de göz önüne alýrsak her tohum bir candýr gerçeði daha bir öne çýkar.
Hüseyin Ýyigün avkus tohumundan söz ettiði günden beri bu tohumu merak ediyordum; Nedir, nasýl bir þeydir diye sorduðumda, mercimeðe benzer ama daha yuvarlak ve sarýmsýdýr demiþti. Bu tohum, diðer adýyla ada baklasý hakkýnda daha fazla bilgilenmek adýna Ýyigün ailesinin fertlerini soru yaðmuruna tutuyorum; Avkus, Limni mübadillerince bilinip sevilen bir yiyecekmiþ. “Ben çocukken avkus favasý yemeden karným doymazdý” diyen Hüseyin Ýyigün; “eskiden ekip yetiþtirdiklerini, þimdilerde eken olmadýðýný söylerken gözleri ýþýldýyor ve Bodrum’dan getirdikleri avkus tohumlarýný komþularýnýn bahçesine ektiklerini söylüyor sevinçle. Bodrum’a yýllar önce ilk tohumlarý Limni’den getirenlerden biri de amcasýymýþ, Bodrumlular avkusa Bodrum baklasý veya kombilya derlermiþ. (Yunanca αυκους).
Kombilya, bir tohuma verilecek ne hoþ bir isim deðil mi?
Ýri ve yuvarlak mercimek görünümündeki avkus bana biraz kurumuþ bezelyeyi de anýmsattý. Anadolu’da özellikle Konya civarýnda yetiþen termiye (acý bakla- Yahudi baklasý) diye bir bakla çeþidi daha vardýr, biraz ona da benzettim sanki!
Bir tohum serüvenidir zemheride kuþ uçurtup toprakla buluþturan ve günümüzü aydýnlatan… Eski zamanlarýn kadim tohumunun yaþam enerjisiyle baþlayan günümüz, topraðýn bereketli gücüyle adeta yeniden yoðruluyor. Bir yiyecek tohumu bu kadar neþe saçar mý dünyaya diye düþünürken içim tarifsiz sevinçlerle doluyor…
90 Yaþýndaki Hüseyin Ýyigün’ün etrafýna yaydýðý yaþam enerjisi, asýl bilgeliðin yaþanmýþlýklarda gizli olduðu gerçeðini fýsýldýyor sanki kulaðýma! Canlý bir organizma olan avkus tohumunun baþtan sona hikayesini anlatýyor keyifle; “Tarlada olgunlaþýp kuruduðu zaman toplar döveriz, dövdükten sonra güneþte býrakýp savururuz, sonra da dýþ kabuklarýný kepek gibi uçurur üfürürüz. Sýra gelir þýravuz taþýnda (deðirmen taþý) bulgur gibi çekilerek ufaklamaya” diyen Hüseyin bey, avkus favasýnýn epeyce zahmetli bir yemek olduðunu belirtirken topu sevgili eþi Necla Ýyigün’e atýyor!
Hanýmlarýn yaþý söylenmez ama, bilgeliðinden yararlandýðýmýz büyüklerimizin yaþlarýný iftiharla zikretmek, onlara yaþam niþaný vermek gibi kutsal geliyor bana; 85 yaþýndaki Necla hanýmdan avkus baklasýndan yapýlan favanýn tarifini dinliyoruz.
Bir avuç avkus piþirmezden 15 - 20 dakika öncesi suya konur bekletilir, sonra dörde bölünmüþ bir kuru soðan, biraz zeytinyaðý, tuz, toz þeker ve istenirse bir havuç koyup düdüklü tencerede piþirilir. Suyu göz kararý olacakmýþ ne eksik ne fazla çünkü, merhem gibi olan kendi suyu ile blendýra tutulur diyor Foça doðumlu Necla haným. Hüseyin bey dayanamayýp atýlýyor hemen, “bir gece buzdolabýnda yada serin bir yerde durup sertleþecek sonra üzerine çið zeytinyaðý ve limon gezdirilecek, ah yanýna da tuzlu balýk nasýl gider biliyor musunuz” diyor iþtahla.
Büyüklerimizin deneyimlerine kulak verip, onlarýn deneyimlerinden faydalanmayý bilmeli. Onlar bilgelik tohumlarýný saklamayý ve paylaþmayý bilen erdemli insanlar, yeter ki biz sorup öðrenmeye hevesli olalým!
Not: Bodrum'da avkusa, yerel þiveyle kombilya, gambille, gombille gibi farklý telaffuzlar mevcuttur.
Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN
www.ascifok.com
Ruhi Ýyigün’e teþekkürlerimle
Ýki güzel insan, iki canlý tarih Necla ve Hüseyin Ýyigün ile bir Foça sabahýna neþeyle günaydýn diyoruz. Günaydýn Foça, günaydýn Necla haným, günaydýn Hüseyin bey ve bu coþkulu sabahýn yaþanmasýna kucak açan Ruhi Ýyigün size de günaydýn...
1924 Limni mübadillerinden Hüseyin Ýyigün ile aylar önce keyifli uzun bir sohbetimiz olmuþtu, o zamandan aklýma takýlan pek çok þey vardý... Henüz kundakta bir yaþýnda minicik bir bebekken Limni’den Foça’ya mübadil olarak gelen Hüseyin Ýyigün’ün avkus favasýný anlatýþýndaki iþtah açýcý zarafet, bu zemheri sabahýnda onun kapýsýný týklatma nedenlerimden sadece biri.
Zemheride çiçek açtýrmayýp topraða bolca tohum saçtýran bir kültürün insanlarý olarak, minicik bir tohumun yaþamýn baþlangýcý olduðu gerçeðiyle daha sýk yüzleþmeliyiz diye düþünürüm. Hele son yýllarda varlýðýmýzýn tohumlarýmýza sahip çýkmakla özdeþtirildiðini de göz önüne alýrsak her tohum bir candýr gerçeði daha bir öne çýkar.
Hüseyin Ýyigün avkus tohumundan söz ettiði günden beri bu tohumu merak ediyordum; Nedir, nasýl bir þeydir diye sorduðumda, mercimeðe benzer ama daha yuvarlak ve sarýmsýdýr demiþti. Bu tohum, diðer adýyla ada baklasý hakkýnda daha fazla bilgilenmek adýna Ýyigün ailesinin fertlerini soru yaðmuruna tutuyorum; Avkus, Limni mübadillerince bilinip sevilen bir yiyecekmiþ. “Ben çocukken avkus favasý yemeden karným doymazdý” diyen Hüseyin Ýyigün; “eskiden ekip yetiþtirdiklerini, þimdilerde eken olmadýðýný söylerken gözleri ýþýldýyor ve Bodrum’dan getirdikleri avkus tohumlarýný komþularýnýn bahçesine ektiklerini söylüyor sevinçle. Bodrum’a yýllar önce ilk tohumlarý Limni’den getirenlerden biri de amcasýymýþ, Bodrumlular avkusa Bodrum baklasý veya kombilya derlermiþ. (Yunanca αυκους).
Kombilya, bir tohuma verilecek ne hoþ bir isim deðil mi?
Ýri ve yuvarlak mercimek görünümündeki avkus bana biraz kurumuþ bezelyeyi de anýmsattý. Anadolu’da özellikle Konya civarýnda yetiþen termiye (acý bakla- Yahudi baklasý) diye bir bakla çeþidi daha vardýr, biraz ona da benzettim sanki!
Bir tohum serüvenidir zemheride kuþ uçurtup toprakla buluþturan ve günümüzü aydýnlatan… Eski zamanlarýn kadim tohumunun yaþam enerjisiyle baþlayan günümüz, topraðýn bereketli gücüyle adeta yeniden yoðruluyor. Bir yiyecek tohumu bu kadar neþe saçar mý dünyaya diye düþünürken içim tarifsiz sevinçlerle doluyor…
90 Yaþýndaki Hüseyin Ýyigün’ün etrafýna yaydýðý yaþam enerjisi, asýl bilgeliðin yaþanmýþlýklarda gizli olduðu gerçeðini fýsýldýyor sanki kulaðýma! Canlý bir organizma olan avkus tohumunun baþtan sona hikayesini anlatýyor keyifle; “Tarlada olgunlaþýp kuruduðu zaman toplar döveriz, dövdükten sonra güneþte býrakýp savururuz, sonra da dýþ kabuklarýný kepek gibi uçurur üfürürüz. Sýra gelir þýravuz taþýnda (deðirmen taþý) bulgur gibi çekilerek ufaklamaya” diyen Hüseyin bey, avkus favasýnýn epeyce zahmetli bir yemek olduðunu belirtirken topu sevgili eþi Necla Ýyigün’e atýyor!
Hanýmlarýn yaþý söylenmez ama, bilgeliðinden yararlandýðýmýz büyüklerimizin yaþlarýný iftiharla zikretmek, onlara yaþam niþaný vermek gibi kutsal geliyor bana; 85 yaþýndaki Necla hanýmdan avkus baklasýndan yapýlan favanýn tarifini dinliyoruz.
Bir avuç avkus piþirmezden 15 - 20 dakika öncesi suya konur bekletilir, sonra dörde bölünmüþ bir kuru soðan, biraz zeytinyaðý, tuz, toz þeker ve istenirse bir havuç koyup düdüklü tencerede piþirilir. Suyu göz kararý olacakmýþ ne eksik ne fazla çünkü, merhem gibi olan kendi suyu ile blendýra tutulur diyor Foça doðumlu Necla haným. Hüseyin bey dayanamayýp atýlýyor hemen, “bir gece buzdolabýnda yada serin bir yerde durup sertleþecek sonra üzerine çið zeytinyaðý ve limon gezdirilecek, ah yanýna da tuzlu balýk nasýl gider biliyor musunuz” diyor iþtahla.
Büyüklerimizin deneyimlerine kulak verip, onlarýn deneyimlerinden faydalanmayý bilmeli. Onlar bilgelik tohumlarýný saklamayý ve paylaþmayý bilen erdemli insanlar, yeter ki biz sorup öðrenmeye hevesli olalým!
Not: Bodrum'da avkusa, yerel þiveyle kombilya, gambille, gombille gibi farklý telaffuzlar mevcuttur.
Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN
www.ascifok.com
"Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN" bütün yazýlarý için týklayýn...