Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN
Her yer Kapari Çiçeði
Kapari Ege kokar, Akdeniz kokar, ille de deniz kokar… Meyan yapraðý ile hayýt kokusu arasýnda leylak renkli bir parfümü andýran kapari bitkisinin kokusu biraz deniz kokar sanki…
Denize sýrtýný vermeyen topraklarýn yabansýlýðýyla barýþamadýðýmdan mýdýr bana denizi hatýrlatan her þeyle âlâkalýyým. Ýzmir’de, gölgede sýcaklýðýn 34-35 derecelerde seyrettiði bu Haziran gününde elimde sepetim kýrlara vurdum yine kendimi. Bu tür tabiata vuruþlarým çoðu zaman genel çevrenin teftiþi olsa da, bu defa hedefim belli; Kapari toplayacaðýz…
Hadi ben toplamakta kararlýyým da, bu sýcakta Turgay’ýn çilesi ne? Kapari, annemin deyimiyle keber toplamakla Turgay’ýn iþi olmaz ama na’apsýn Aþçý Fok istemiþ bir kere!
Kimsenin suçu yok, bütün suç beni rahat býrakmayan kokularýyla kapari fidanlarýnda, burnuma deðip geçiyorlar “hadi gel gari tam zamanýmdýr topla beni” diyorlar. Aðýrlýklý olarak Akdeniz ikliminin hüküm sürdüðü yerlerde yetiþiyor olmasýna raðmen, Ege ve Ýç Anadolu’nun denize uzak olmayan alanlarýnda da sýklýkla yetiþir. Öyle arsýz ve dirayetli bir çalý bitkisidir ki, nereye tutunmuþsa oraya kök salar, ev harcý, duvar, çakýl, taþ dað bayýr dinlemez her koþulda yetiþir. Arsýz, dikenli ve üzeri komik meyvelerin doluþtuðu çok yönlü, çok yýllýk bir çalý bitkisidir kapari.
Kelebek kanadý çiçekleriyle sizi kendine çekerken, çalýnýn yanýna vardýðýnýzda uç dallara tutunmuþ minicik meyvecikleriyle “ay bunlar toplamakla biter mi” duygusu uyandýrýr. Tam meyveciklere uzandýðýnýzda þaþkýnlýðýnýz bitmez; bu defa da þekli armut gibi uzunumsu sert kabuklu meyvecikleriyle tanýþýrsýnýz kaparinin. Bu armut gibi iri meyvelerini pek bilen yoktur buralarda, acý düvelek gibi itibarsýzdýr. Muðlalý, Giritli ve Rodoslularýn turþusunu yaptýklarý bu meyveciklerden bir kavanoz turþu buzdolabýmda duruyor, lakin öyle keskin bir lezzeti var ki onu ancak hardalýn kullanýldýðý yerlerde deðerlendirebiliyorum. Annemin verdiði bir kavanoz kapari armudum biterse yenisini yapar mýyým? Sanmýyorum. Þimdilik minik meyveciklerinin tadýný tercih ediyorum diyelim!…
Kaparinin sadece meyvelerini deðil, yaprak ve çiçeklerini de tüketmek gerekiyor. Kokusu öyle etkileyici ki, onun çalýsý dahil bütününü kullanarak mutfakta harikalar yaratmak mümkün. Niye biraz daha genç ve enerjik deðilim diye hayýflanýrken buluyorum kendimi böyle zamanlarda. Her þeye raðmen, ona çok kötü davranmamýza raðmen doða nasýl da cömert davranýyor bize. Kayalarýn taþlarýn arasýndan bile bin bir rahiya sunan bu güzelim çiçekli bitkiyi kutsallaþtýrmayayým da ne yapayým? Kýlýndan tüyünden etinden sütünden derler ya, her þeyinden yararlanmak mümkün. Kök kýsmý da kaynatýlýp içilirse aðrýlara ve kabýzlýða iyi geliyormuþ ama yine de ilaç için kullanýlmamasýný öneriyorum! Otlarýn þifa için geliþi güzel kullanýlmasýný öneren piyasa simsarlarý sayesinde, yöresel kullaným alýþkanlýklarýný bile rahat anlatamaz olduk!
Evet, þifa ve tedavi için deðilse de lezzeti için tüketilmesi gereken kapari (keber) çalý bitkisinin hangi kýsýmlarý nasýl kullanýlýr biraz deðinelim…
1- Taze toplanmýþ kapari taneleri leblebi iriliðinde olup piyasada turþusu için tercih edilendir.
2- Taze dal ve yapraklarý haþlanarak zeytinyaðý ve sirkeli yaz turþusu olarak tüketilir. (Aman, toplarken dikenlerine dikkat edin, sonra benim gibi elleriniz çizik içinde kalýr!)
3- Armut meyveleri, sarýmsak, sirke, tuz ve su ile turþu olarak kurulur. Meyvelerin içindeki çekirdeklerin iri olmasý nedeniyle bu þekilde tüketilmesi pek de sevimli deðil. Ben bu meyveleri blenderden geçirip, içine zerdeçal, kiþniþ, dövülmüþ sarýmsak koyup azar azar zeytinyaðý ilave ederek bir nevi sebze mayonezi hazýrlýyorum. Bu karýþýma bir kaþýk yoðurt ve bir kaþýk kadar da beyaz peynir koyarak oldukça keskin bir tat oluþturuyorum. Soðuk büfelerin jambon ve salam türevli kanepeleri için biçilmiþ kaftan.
4- Taze toplanmýþ minik kapari taneleri biraz zeytinyaðý ve sarýmsakla tencerede yumuþatýlýp istenilen yemekte kullanýlýr, makarna, pilav, et yemeklerinizde, vejeteryan pizzalarýnýzda ve hatta çorbalarýnýzda… Salatalarý da unutmayalým…
5- Çiçeklere gelince; Öyle güzel öyle uçuþan kanatlara sahiptir ki, henüz açýlmamýþken toplayýp su dolu bir kaseye koyarsanýz birkaç saat içinde açar ve parfümüyle evinizi çiçek bahçesine dönüþtürür.
Kapari bitkisini tanýmlayan diðer isimleri:
Türkçede kapari, keber, kebere, menginik, gevil, keper, kepere, gebre, gebere, geber otu, gavur bostaný, keber armutu gibi isimlerle anýlýr. (Yunanca kappari, Ýspanyolca cappara, Ýtalyanca cappero)
Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN
www.ascifok.com
Kapari Ege kokar, Akdeniz kokar, ille de deniz kokar… Meyan yapraðý ile hayýt kokusu arasýnda leylak renkli bir parfümü andýran kapari bitkisinin kokusu biraz deniz kokar sanki…
Denize sýrtýný vermeyen topraklarýn yabansýlýðýyla barýþamadýðýmdan mýdýr bana denizi hatýrlatan her þeyle âlâkalýyým. Ýzmir’de, gölgede sýcaklýðýn 34-35 derecelerde seyrettiði bu Haziran gününde elimde sepetim kýrlara vurdum yine kendimi. Bu tür tabiata vuruþlarým çoðu zaman genel çevrenin teftiþi olsa da, bu defa hedefim belli; Kapari toplayacaðýz…
Hadi ben toplamakta kararlýyým da, bu sýcakta Turgay’ýn çilesi ne? Kapari, annemin deyimiyle keber toplamakla Turgay’ýn iþi olmaz ama na’apsýn Aþçý Fok istemiþ bir kere!
Kimsenin suçu yok, bütün suç beni rahat býrakmayan kokularýyla kapari fidanlarýnda, burnuma deðip geçiyorlar “hadi gel gari tam zamanýmdýr topla beni” diyorlar. Aðýrlýklý olarak Akdeniz ikliminin hüküm sürdüðü yerlerde yetiþiyor olmasýna raðmen, Ege ve Ýç Anadolu’nun denize uzak olmayan alanlarýnda da sýklýkla yetiþir. Öyle arsýz ve dirayetli bir çalý bitkisidir ki, nereye tutunmuþsa oraya kök salar, ev harcý, duvar, çakýl, taþ dað bayýr dinlemez her koþulda yetiþir. Arsýz, dikenli ve üzeri komik meyvelerin doluþtuðu çok yönlü, çok yýllýk bir çalý bitkisidir kapari.
Kelebek kanadý çiçekleriyle sizi kendine çekerken, çalýnýn yanýna vardýðýnýzda uç dallara tutunmuþ minicik meyvecikleriyle “ay bunlar toplamakla biter mi” duygusu uyandýrýr. Tam meyveciklere uzandýðýnýzda þaþkýnlýðýnýz bitmez; bu defa da þekli armut gibi uzunumsu sert kabuklu meyvecikleriyle tanýþýrsýnýz kaparinin. Bu armut gibi iri meyvelerini pek bilen yoktur buralarda, acý düvelek gibi itibarsýzdýr. Muðlalý, Giritli ve Rodoslularýn turþusunu yaptýklarý bu meyveciklerden bir kavanoz turþu buzdolabýmda duruyor, lakin öyle keskin bir lezzeti var ki onu ancak hardalýn kullanýldýðý yerlerde deðerlendirebiliyorum. Annemin verdiði bir kavanoz kapari armudum biterse yenisini yapar mýyým? Sanmýyorum. Þimdilik minik meyveciklerinin tadýný tercih ediyorum diyelim!…
Kaparinin sadece meyvelerini deðil, yaprak ve çiçeklerini de tüketmek gerekiyor. Kokusu öyle etkileyici ki, onun çalýsý dahil bütününü kullanarak mutfakta harikalar yaratmak mümkün. Niye biraz daha genç ve enerjik deðilim diye hayýflanýrken buluyorum kendimi böyle zamanlarda. Her þeye raðmen, ona çok kötü davranmamýza raðmen doða nasýl da cömert davranýyor bize. Kayalarýn taþlarýn arasýndan bile bin bir rahiya sunan bu güzelim çiçekli bitkiyi kutsallaþtýrmayayým da ne yapayým? Kýlýndan tüyünden etinden sütünden derler ya, her þeyinden yararlanmak mümkün. Kök kýsmý da kaynatýlýp içilirse aðrýlara ve kabýzlýða iyi geliyormuþ ama yine de ilaç için kullanýlmamasýný öneriyorum! Otlarýn þifa için geliþi güzel kullanýlmasýný öneren piyasa simsarlarý sayesinde, yöresel kullaným alýþkanlýklarýný bile rahat anlatamaz olduk!
Evet, þifa ve tedavi için deðilse de lezzeti için tüketilmesi gereken kapari (keber) çalý bitkisinin hangi kýsýmlarý nasýl kullanýlýr biraz deðinelim…
1- Taze toplanmýþ kapari taneleri leblebi iriliðinde olup piyasada turþusu için tercih edilendir.
2- Taze dal ve yapraklarý haþlanarak zeytinyaðý ve sirkeli yaz turþusu olarak tüketilir. (Aman, toplarken dikenlerine dikkat edin, sonra benim gibi elleriniz çizik içinde kalýr!)
3- Armut meyveleri, sarýmsak, sirke, tuz ve su ile turþu olarak kurulur. Meyvelerin içindeki çekirdeklerin iri olmasý nedeniyle bu þekilde tüketilmesi pek de sevimli deðil. Ben bu meyveleri blenderden geçirip, içine zerdeçal, kiþniþ, dövülmüþ sarýmsak koyup azar azar zeytinyaðý ilave ederek bir nevi sebze mayonezi hazýrlýyorum. Bu karýþýma bir kaþýk yoðurt ve bir kaþýk kadar da beyaz peynir koyarak oldukça keskin bir tat oluþturuyorum. Soðuk büfelerin jambon ve salam türevli kanepeleri için biçilmiþ kaftan.
4- Taze toplanmýþ minik kapari taneleri biraz zeytinyaðý ve sarýmsakla tencerede yumuþatýlýp istenilen yemekte kullanýlýr, makarna, pilav, et yemeklerinizde, vejeteryan pizzalarýnýzda ve hatta çorbalarýnýzda… Salatalarý da unutmayalým…
5- Çiçeklere gelince; Öyle güzel öyle uçuþan kanatlara sahiptir ki, henüz açýlmamýþken toplayýp su dolu bir kaseye koyarsanýz birkaç saat içinde açar ve parfümüyle evinizi çiçek bahçesine dönüþtürür.
Kapari bitkisini tanýmlayan diðer isimleri:
Türkçede kapari, keber, kebere, menginik, gevil, keper, kepere, gebre, gebere, geber otu, gavur bostaný, keber armutu gibi isimlerle anýlýr. (Yunanca kappari, Ýspanyolca cappara, Ýtalyanca cappero)
Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN
www.ascifok.com
"Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN" bütün yazýlarý için týklayýn...