Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN
Güney Ege Pazarlarý Taze Adaçayý Kokar Bu Mevsim
Üreticiyle tüketicinin karþýlýklý muhabbet edip, alýp verdiði Güney Ege pazarlarýndan sesleniyorum yine… Üretici süsü verilmiþ çakma üretici olmayan gerçek köylüler ile doyasýya sohbetlerdeyim. Pazarlarda her tezgahta bulunan yöre çiçeklerini hayranlýkla seyrettim, dokundum, kokladým, anneme seslendim usulca; "anneciðim senin nünülerin açmýþ hadi gel."
Nergisleri, dað lalesi nünüleri (Manisalýlar anemon der), papatyalarý geniþçe kovalara ýslamýþlar solmasýn diye. Hepsinden birer demet satýn almak istedim, her gördüðüm yöresel ürünün içine dalýp çýkmak, tadýna bakmak, öykülerini dinlemek isterken zamanýmýn nasýl geçtiðini anlayamadým.
Bir köylü tezgahý hayal edin, üzerinde karýþýk ot çeþitleri, salatalýk yeþillikler var, köy ekmekleri, saç börekleri, bazlamalar, yumurta, mantarlar, þalgam, pancar, yerelmasý yumrularý, testi çökeleði, sadeyað, pet þiþelerde süt, kurutulmuþ sebzeler, hububatlar, tohumlar, demetler dolusu nergisler, laleler, iri çekirdekli koyu yeþil çekiþke ve yerli tavþan yüreði zeytinler ve hatta tutuþturulmak üzere kesilip hazýrlanmýþ bildiðimiz çýra demetleri. Yok, yok tezgahlarýn üzerinde.
Hele o diriliði ve yapraklarý henüz üzerindeki narenciyelere ne demeli? Dalaman portakallarýnýn, Hisarönü limonlarýnýn kabuðuna týrnaðýnýzý batýrýp burnunuza götürün elinizi, bakýn dünya nasýl dönüyor!
Henüz pazarýn içine girmeden baþlýyor iþtah açan kokular, tüylü kadife gibi yumuþacýk yapraklarýyla bütün bir pazarý esir alan taze adaçayý demetleri, bekar biti gibi minicik yapraklarýyla taze çýt çýt çalý kekikleri, taze kara naneler, dereotu, roka, kývrýk tereler, kuzu kulaðý, kývrýk maydanozlar daha neler neler…
Turizm danýþmaya hangi günler nerede pazar kuruluyor diye soruyorum, masa baþýnda oturanlara güvenmeyip pazarcý kadýnlara da danýþýyorum, nereye hangi gün geliyorsunuz? Bin aðýzdan bin bir cevap, haydi buyurun…
Çine’nin Söðütçük, Kafacakaplancýk köylerinden Muðla’nýn, Bozarmut, Yenikarakuyu, Marmaris’in Karaca Köyü, Çetibeli, Osmaniye, Çamlý köylerinden, Ula’dan, Söðüt, Bayýr, Dalaman’dan, bütün civar köylerden yöresel giysiler içinde köylü kadýnlar gelmiþler Marmaris pazarýna. Perþembe ve Pazar günleri kocaman bir pazarý var Marmaris’in. Ýçmeler pazarý, Çarþamba, Selimiye pazarý da Çarþamba günü, doðum yerim olan Bozburun’unki Salý...
Her defasýnda bir kez daha öðrenmek durumunda kalýyorum pazarlarýn günlerini, deðiþiyor sürekli. Yýllar önce Cuma diye bildiðim bir bakmýþým Perþembeye alýnmýþ!
Pazarlardan pazar beðeniyorum her gün… Plastik ve beton kullanýlmayan Ýçmeler pazarýna bittim. Ýçmeler Belediyesi, ahþap tezgâhlardan sokaklar oluþturup çok þýk bir düzenleme yapmýþ, fýstýk çamý ve sýðla aðaçlarýnýn gölgesinde kurulmuþ olan bu pazara ayaklarým koþarak giriyor. Fark bu olsa gerek, turist gideceði yeri biliyor zahar!
Bahar perileri buralara nefesini erken üflemiþ, ya da kýþ hiç uðramamýþ. Pazar tezgahlarý gibi ormanlarýn içindeki bitki örtüsü de rengarenk. Oysa, ilk cemrenin düþmesine bile daha 9 gün var! Günlerdir yaðmur yaðmadýðý halde toprak ýslak ve çürümüþ torf kokuyor. Nemin verdiði yaþam soluðunu hissetmemek mümkün deðil. Bol bol çekiyorum ciðerlerime bu doðal arboretum oksijenini.
Cennetin cenneti bu yemyeþil kýyýlarý, Tanrý kem gözlerden ve ihmalkar insanlarýn ateþinden korusun.
Ýki ay süren "yaz tatili" sezon mahkumiyeti kalkmalý!
Marmaris daðlarý kýþýn gerçek bir oksijen çadýrý, yaþlýlar ve küçük çocuklu aileler niçin kýþýn tatile çýkmazlar ki!
Kýþ tatili deyince niye illa ki kayak ve kar tatili anlaþýlýr onu da hiç anlayamam zaten. Anadolu coðrafyasý dört mevsimi ayný anda sunma özelliðindeyken, biz bu topraklarda yaþayanlar Temmuz Aðustos gibi iki en sýcak ayda hücum ediyoruz kýyýlarýmýza! Hadi, sulu sepken kum güneþ tatili yapan çocuklarý ve gençliði anlýyorum da, aþýrý sýcakta tansiyonu çýkan, kalbi tutan orta ve ileri yaþ tatilcilerini anlamak mümkün deðil!
Deniz kum ve güneþ üçlüsünü yaz mevsimine sýkýþtýran zihniyetimizi rafa kaldýrmanýn zamaný geldi sanki! Elbet buna, turizm bölgelerindeki turistik tesislerin de uygulamaya geçmesi gerek. Kýþýn tatile çýkan hiç kimse soðuk bir odada uyumak istemez! Isýtýlmýþ havuzlar sýcacýk oteller ve eþsiz doðada tatil yapan minik bebekli aileler, yaþlý çiftler, okul ve iþ güç ile iliþkisi olmayan insanlar... Evet böyle bir kitle var, hem de çoðunluktalar. Bütün bu kýþ özellikleri sadece çok yýldýzlý SPA türü kýþ otelleriyle sýnýrlý olmamalý...
Sultani Bezelye piþirdim
Sultani bezelyeyi bilir misiniz? Hani þu kabuðuyla fasulye gibi piþirilen bezelye. Týpký fasulye gibi ayýklanýp kuru ve taze soðan ile zeytinyaðýnda kavrularak piþirilen bezelye cinsidir bu. Baharýn ilk habercisidir, taze fasulye ve taneli (araka) bezelyeden önce yetiþip pazarlardaki tezgâhlarda yerini alýr.
Foçalýlar onu pek bilmez. Foça pazarýnda bulamazsýnýz, pazarcýlar bazen bir bahar sezonunda sadece bir iki defa getirse de, bir daha getirmezler çünkü alýcýsý pek yoktur. Oysa ki, kýyý Ege’nin sevgilisi, þýmarýk tatlýmsý bir bezelyedir kendileri. Kendine has o keskin kokusunu salýncaya kadar zeytinyaðýnda soðan ile kavurduktan sonra, bir fincan sýcak suyla piþirin, biraz kýrmýzý toz biber pek yakýþýyor ama salça yakýþmýyor. Ardýndan, piþmiþ bezelyeye bolca dereotu doðrayýp tencerenin altýný kapayýn ki dereotuyla iyice halvet olsun. Sonrasýnda afiyetle tadýna bakýn…
Annem, bu kabuðuyla piþen bezelyeyi yerken üzerine limon sýkar. Zevk bu ya, ne denir!
Zemheri bile bitmeden nereden çýktý bu sultani bezelye diyorsanýz cevabým hazýr. Bereketli Dalaman ovasýnda yarý açýk seralarda (yarý açýk cezaevi gibi oldu!) baharý karþýlayan taze bezelyeler, Güney Ege pazarlarýnda arz-ý endam etmeye baþlamýþlar. Çýtýr çýtýr körpecik… Sadece bezelye mi, yeþilin bin bir tonu var buralarda. Tanrým o ne ot bolluðu öyle!
Taze adaçayý, kekik, nünü, nergis, kara týrnak nanesi, dað elmasý kokar memleketimin ormanlarý pazar yerleri ninelerimin ocakbaþlarý...
Bitmedi… Daha gezemediðim çok pazar var, söz anlatacaðým…
Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN
www.ascifok.com
Üreticiyle tüketicinin karþýlýklý muhabbet edip, alýp verdiði Güney Ege pazarlarýndan sesleniyorum yine… Üretici süsü verilmiþ çakma üretici olmayan gerçek köylüler ile doyasýya sohbetlerdeyim. Pazarlarda her tezgahta bulunan yöre çiçeklerini hayranlýkla seyrettim, dokundum, kokladým, anneme seslendim usulca; "anneciðim senin nünülerin açmýþ hadi gel."
Nergisleri, dað lalesi nünüleri (Manisalýlar anemon der), papatyalarý geniþçe kovalara ýslamýþlar solmasýn diye. Hepsinden birer demet satýn almak istedim, her gördüðüm yöresel ürünün içine dalýp çýkmak, tadýna bakmak, öykülerini dinlemek isterken zamanýmýn nasýl geçtiðini anlayamadým.
Bir köylü tezgahý hayal edin, üzerinde karýþýk ot çeþitleri, salatalýk yeþillikler var, köy ekmekleri, saç börekleri, bazlamalar, yumurta, mantarlar, þalgam, pancar, yerelmasý yumrularý, testi çökeleði, sadeyað, pet þiþelerde süt, kurutulmuþ sebzeler, hububatlar, tohumlar, demetler dolusu nergisler, laleler, iri çekirdekli koyu yeþil çekiþke ve yerli tavþan yüreði zeytinler ve hatta tutuþturulmak üzere kesilip hazýrlanmýþ bildiðimiz çýra demetleri. Yok, yok tezgahlarýn üzerinde.
Hele o diriliði ve yapraklarý henüz üzerindeki narenciyelere ne demeli? Dalaman portakallarýnýn, Hisarönü limonlarýnýn kabuðuna týrnaðýnýzý batýrýp burnunuza götürün elinizi, bakýn dünya nasýl dönüyor!
Henüz pazarýn içine girmeden baþlýyor iþtah açan kokular, tüylü kadife gibi yumuþacýk yapraklarýyla bütün bir pazarý esir alan taze adaçayý demetleri, bekar biti gibi minicik yapraklarýyla taze çýt çýt çalý kekikleri, taze kara naneler, dereotu, roka, kývrýk tereler, kuzu kulaðý, kývrýk maydanozlar daha neler neler…
Turizm danýþmaya hangi günler nerede pazar kuruluyor diye soruyorum, masa baþýnda oturanlara güvenmeyip pazarcý kadýnlara da danýþýyorum, nereye hangi gün geliyorsunuz? Bin aðýzdan bin bir cevap, haydi buyurun…
Çine’nin Söðütçük, Kafacakaplancýk köylerinden Muðla’nýn, Bozarmut, Yenikarakuyu, Marmaris’in Karaca Köyü, Çetibeli, Osmaniye, Çamlý köylerinden, Ula’dan, Söðüt, Bayýr, Dalaman’dan, bütün civar köylerden yöresel giysiler içinde köylü kadýnlar gelmiþler Marmaris pazarýna. Perþembe ve Pazar günleri kocaman bir pazarý var Marmaris’in. Ýçmeler pazarý, Çarþamba, Selimiye pazarý da Çarþamba günü, doðum yerim olan Bozburun’unki Salý...
Her defasýnda bir kez daha öðrenmek durumunda kalýyorum pazarlarýn günlerini, deðiþiyor sürekli. Yýllar önce Cuma diye bildiðim bir bakmýþým Perþembeye alýnmýþ!
Pazarlardan pazar beðeniyorum her gün… Plastik ve beton kullanýlmayan Ýçmeler pazarýna bittim. Ýçmeler Belediyesi, ahþap tezgâhlardan sokaklar oluþturup çok þýk bir düzenleme yapmýþ, fýstýk çamý ve sýðla aðaçlarýnýn gölgesinde kurulmuþ olan bu pazara ayaklarým koþarak giriyor. Fark bu olsa gerek, turist gideceði yeri biliyor zahar!
Bahar perileri buralara nefesini erken üflemiþ, ya da kýþ hiç uðramamýþ. Pazar tezgahlarý gibi ormanlarýn içindeki bitki örtüsü de rengarenk. Oysa, ilk cemrenin düþmesine bile daha 9 gün var! Günlerdir yaðmur yaðmadýðý halde toprak ýslak ve çürümüþ torf kokuyor. Nemin verdiði yaþam soluðunu hissetmemek mümkün deðil. Bol bol çekiyorum ciðerlerime bu doðal arboretum oksijenini.
Cennetin cenneti bu yemyeþil kýyýlarý, Tanrý kem gözlerden ve ihmalkar insanlarýn ateþinden korusun.
Ýki ay süren "yaz tatili" sezon mahkumiyeti kalkmalý!
Marmaris daðlarý kýþýn gerçek bir oksijen çadýrý, yaþlýlar ve küçük çocuklu aileler niçin kýþýn tatile çýkmazlar ki!
Kýþ tatili deyince niye illa ki kayak ve kar tatili anlaþýlýr onu da hiç anlayamam zaten. Anadolu coðrafyasý dört mevsimi ayný anda sunma özelliðindeyken, biz bu topraklarda yaþayanlar Temmuz Aðustos gibi iki en sýcak ayda hücum ediyoruz kýyýlarýmýza! Hadi, sulu sepken kum güneþ tatili yapan çocuklarý ve gençliði anlýyorum da, aþýrý sýcakta tansiyonu çýkan, kalbi tutan orta ve ileri yaþ tatilcilerini anlamak mümkün deðil!
Deniz kum ve güneþ üçlüsünü yaz mevsimine sýkýþtýran zihniyetimizi rafa kaldýrmanýn zamaný geldi sanki! Elbet buna, turizm bölgelerindeki turistik tesislerin de uygulamaya geçmesi gerek. Kýþýn tatile çýkan hiç kimse soðuk bir odada uyumak istemez! Isýtýlmýþ havuzlar sýcacýk oteller ve eþsiz doðada tatil yapan minik bebekli aileler, yaþlý çiftler, okul ve iþ güç ile iliþkisi olmayan insanlar... Evet böyle bir kitle var, hem de çoðunluktalar. Bütün bu kýþ özellikleri sadece çok yýldýzlý SPA türü kýþ otelleriyle sýnýrlý olmamalý...
Sultani Bezelye piþirdim
Sultani bezelyeyi bilir misiniz? Hani þu kabuðuyla fasulye gibi piþirilen bezelye. Týpký fasulye gibi ayýklanýp kuru ve taze soðan ile zeytinyaðýnda kavrularak piþirilen bezelye cinsidir bu. Baharýn ilk habercisidir, taze fasulye ve taneli (araka) bezelyeden önce yetiþip pazarlardaki tezgâhlarda yerini alýr.
Foçalýlar onu pek bilmez. Foça pazarýnda bulamazsýnýz, pazarcýlar bazen bir bahar sezonunda sadece bir iki defa getirse de, bir daha getirmezler çünkü alýcýsý pek yoktur. Oysa ki, kýyý Ege’nin sevgilisi, þýmarýk tatlýmsý bir bezelyedir kendileri. Kendine has o keskin kokusunu salýncaya kadar zeytinyaðýnda soðan ile kavurduktan sonra, bir fincan sýcak suyla piþirin, biraz kýrmýzý toz biber pek yakýþýyor ama salça yakýþmýyor. Ardýndan, piþmiþ bezelyeye bolca dereotu doðrayýp tencerenin altýný kapayýn ki dereotuyla iyice halvet olsun. Sonrasýnda afiyetle tadýna bakýn…
Annem, bu kabuðuyla piþen bezelyeyi yerken üzerine limon sýkar. Zevk bu ya, ne denir!
Zemheri bile bitmeden nereden çýktý bu sultani bezelye diyorsanýz cevabým hazýr. Bereketli Dalaman ovasýnda yarý açýk seralarda (yarý açýk cezaevi gibi oldu!) baharý karþýlayan taze bezelyeler, Güney Ege pazarlarýnda arz-ý endam etmeye baþlamýþlar. Çýtýr çýtýr körpecik… Sadece bezelye mi, yeþilin bin bir tonu var buralarda. Tanrým o ne ot bolluðu öyle!
Taze adaçayý, kekik, nünü, nergis, kara týrnak nanesi, dað elmasý kokar memleketimin ormanlarý pazar yerleri ninelerimin ocakbaþlarý...
Bitmedi… Daha gezemediðim çok pazar var, söz anlatacaðým…
Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN
www.ascifok.com
"Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN" bütün yazýlarý için týklayýn...