Aşçı Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGİN
Foça - Yenifoça Kıyı Şeridinde Mevsim Keşifleri
Dağ Çileği (Kocayemiş-Davulga-Kumerika)
(02 Aralık / Cumartesi 2006)
Mevsim kış olmasına rağmen Ege, gündüzleri güneşin parlak ışıklarıyla yıkanmaya devam ediyor. Ege insanı, hele de Foçalılar gündüzleri evlerine girmezler
Günün ve güneÅŸin tüm kırıntılarını yedeklemek isterler sanki bedenlerine…
Foça’dan, Yenifoça yoluna doÄŸru yöneldik bugün. GüneÅŸi sol omzumuzun ardına alarak daÄŸlara bitki örtüsüne diktik gözümüzü. Kış aylarının yaprağı kalın, dayanıklı bitkilerini incelemek hoÅŸuma gidiyor. Yazdan kalan son birkaç yaprak da dikkat çekmiyor deÄŸil tabi. Asıl merak ettiÄŸim; bodur maki türü küçük aÄŸaçcıklar…
Çıplak kalan incir ağacı dallarındaki bu iki incir yaprağı oldukça manidardı
Yaprak bile yalnız kalamıyor kuru dalda, ya insan?
1.2.3.4. Mersinaki (Mersincik) koylarını geçip, Karaçina ve Kosova, Kartdere (Ä°mbat ovası) koylarını dolaşırken alamet-i farika bir meyveye rastladık. Yaban daÄŸ çilekleri muhteÅŸem renkleriyle göz alabildiÄŸine coÅŸmuÅŸlar Eski Foça’yla Yenifoça arasında. Denizden taraftaki sarp yamaçlara adeta tarla oluÅŸturmuÅŸlar…
Foça pazarında sadece tek bir yerde rastladığım bu yaban daÄŸ çileklerini kimse bilmiyor mu acep? Buralarda daÄŸ taÅŸ bu çileklerden dolu. Çok ÅŸaşırdım görünce, asıl vatanı Kaz (Ä°da) DaÄŸları sanıyordum. Demek ki Ege’nin bütün kıyı ÅŸeridinde yetiÅŸiyor!
Bu ilginç meyve hakkında biraz ansiklopedik bilgiye gereksinim var…
Bilimsel açılım: Yaban dağ çileği (kocayemiş-davulga) (Arbutus unedo) Bazı yerlerde Ayı yemişi olarak da anılıyormuş. (Ayılar çok severmiş de) )
Gülgillerden sapları sürüngen, çiçekleri beyaz bir bitkidir. YemiÅŸi sarımsı kırmızı renkli, kokuludur. Birçok çeÅŸidi vardır. KocayemiÅŸ, dünyada özellikle Akdeniz kuÅŸağında, Ä°ber yarımadasından Asya’ya kadar her yerde yabani ÅŸekilde yetiÅŸir. Ege ve Marmara kıyılarındakiler iç bölgelere göre daha gözalıcı ve iridirler. GeliÅŸimi çok yavaÅŸtır. 25 senede 9 metreye ancak ulaÅŸabilir.
Kocayemiş meyvesi kırmızı rengine ulaştığında kış gelmiş demekmiş..
Faydası : Vücudu kuvvetlendirir. Hasta olmayı önler. İdrar söktürür ve karında biriken suyu boşaltır. Böbrek ve mesane hastalıklarının iyileşmesine yardımcı olur. Mide ve bağırsak tembelliğini giderir. Sinirleri kuvvetlendirir. Yüksek tansiyonu düşürür. Bağırsak kurtlarını döker. Safra ifrazatını arttırır ve safra taşlarının dökülmesine yardımcı olur. Karaciğer kifayetsizliğini ve şişliğini giderir. Ateşi düşürür. Dişdibi taşlarını eritir. Cilde tazelik ve güzellik verir. Damar sertliği, mafsal iltihabı, romatizmaya faydalıdır. Şeker hastaları da yiyebilir. Midesi zayıf olanlar suyunu içmelidir. Alerji yapabilir.
Kocayemiş fazla yendiğinde sarhoş ediyormuş. Alkol etkisi yaptığından ormanlardaki ayılar yediğinde sarhoş olup yalpalarlarmış. Bitkide ayrıca C vitamini ve tanen bulunuyormuş. Tanen, kabız yapıcı, mikrop öldürücü güce sahip olup, idrar yolu iltihaplanmalarında özellikle faydalıymış. Kurutulmuş yaprakları da suyla kaynatılıp içiliyormuş. Şifalı ot sevenlerin dikkatine )
Bugünkü gezimizin baş kahramanı yaban dağ çilekleri kocayemiş olduğu için, şu güzelim kuşburnuların pabuçları damda ne yazık!
(Kuşburnu için özel bir gezi sözü veriyoruz usulca eğilip kulaklarına) )
Foça-Yenifoça arasındaki Kule Evlerinin viranlığı, tam da gün batımı saatlerinde hayaletli evler gibi ürkütüyor insanı. Sanki her kule evinin görünmeyen bir koruyucusu var gibi! Öyle asil ve gururlu duruyorlar ki bulundukları sırtlarda, sanırsınız terk eden sahiplerini bekliyorlar son vedaları için…
Dönüş zamanı geldi, evli evine köylü köyüne.
Günü batırıp güneÅŸi de yolladık kendi evine. Ufuktaki Fener adası, Hayırsız ve Metelik adalar da uslu bir sessizlikle hazırlanıyorlar geceye…
YaÅŸam; yarın, yine kaldığı yerden…
Not: Yalçın Savaş'dan aldığım mektupta Foçalılar'ın koca yemişe "kumerika" dediğini öğreniyorum.
Aşçı Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGİN
www.ascifok.com
Dağ Çileği (Kocayemiş-Davulga-Kumerika)
(02 Aralık / Cumartesi 2006)
Mevsim kış olmasına rağmen Ege, gündüzleri güneşin parlak ışıklarıyla yıkanmaya devam ediyor. Ege insanı, hele de Foçalılar gündüzleri evlerine girmezler
Günün ve güneÅŸin tüm kırıntılarını yedeklemek isterler sanki bedenlerine…
Foça’dan, Yenifoça yoluna doÄŸru yöneldik bugün. GüneÅŸi sol omzumuzun ardına alarak daÄŸlara bitki örtüsüne diktik gözümüzü. Kış aylarının yaprağı kalın, dayanıklı bitkilerini incelemek hoÅŸuma gidiyor. Yazdan kalan son birkaç yaprak da dikkat çekmiyor deÄŸil tabi. Asıl merak ettiÄŸim; bodur maki türü küçük aÄŸaçcıklar…
Çıplak kalan incir ağacı dallarındaki bu iki incir yaprağı oldukça manidardı
Yaprak bile yalnız kalamıyor kuru dalda, ya insan?
1.2.3.4. Mersinaki (Mersincik) koylarını geçip, Karaçina ve Kosova, Kartdere (Ä°mbat ovası) koylarını dolaşırken alamet-i farika bir meyveye rastladık. Yaban daÄŸ çilekleri muhteÅŸem renkleriyle göz alabildiÄŸine coÅŸmuÅŸlar Eski Foça’yla Yenifoça arasında. Denizden taraftaki sarp yamaçlara adeta tarla oluÅŸturmuÅŸlar…
Foça pazarında sadece tek bir yerde rastladığım bu yaban daÄŸ çileklerini kimse bilmiyor mu acep? Buralarda daÄŸ taÅŸ bu çileklerden dolu. Çok ÅŸaşırdım görünce, asıl vatanı Kaz (Ä°da) DaÄŸları sanıyordum. Demek ki Ege’nin bütün kıyı ÅŸeridinde yetiÅŸiyor!
Bu ilginç meyve hakkında biraz ansiklopedik bilgiye gereksinim var…
Bilimsel açılım: Yaban dağ çileği (kocayemiş-davulga) (Arbutus unedo) Bazı yerlerde Ayı yemişi olarak da anılıyormuş. (Ayılar çok severmiş de) )
Gülgillerden sapları sürüngen, çiçekleri beyaz bir bitkidir. YemiÅŸi sarımsı kırmızı renkli, kokuludur. Birçok çeÅŸidi vardır. KocayemiÅŸ, dünyada özellikle Akdeniz kuÅŸağında, Ä°ber yarımadasından Asya’ya kadar her yerde yabani ÅŸekilde yetiÅŸir. Ege ve Marmara kıyılarındakiler iç bölgelere göre daha gözalıcı ve iridirler. GeliÅŸimi çok yavaÅŸtır. 25 senede 9 metreye ancak ulaÅŸabilir.
Kocayemiş meyvesi kırmızı rengine ulaştığında kış gelmiş demekmiş..
Faydası : Vücudu kuvvetlendirir. Hasta olmayı önler. İdrar söktürür ve karında biriken suyu boşaltır. Böbrek ve mesane hastalıklarının iyileşmesine yardımcı olur. Mide ve bağırsak tembelliğini giderir. Sinirleri kuvvetlendirir. Yüksek tansiyonu düşürür. Bağırsak kurtlarını döker. Safra ifrazatını arttırır ve safra taşlarının dökülmesine yardımcı olur. Karaciğer kifayetsizliğini ve şişliğini giderir. Ateşi düşürür. Dişdibi taşlarını eritir. Cilde tazelik ve güzellik verir. Damar sertliği, mafsal iltihabı, romatizmaya faydalıdır. Şeker hastaları da yiyebilir. Midesi zayıf olanlar suyunu içmelidir. Alerji yapabilir.
Kocayemiş fazla yendiğinde sarhoş ediyormuş. Alkol etkisi yaptığından ormanlardaki ayılar yediğinde sarhoş olup yalpalarlarmış. Bitkide ayrıca C vitamini ve tanen bulunuyormuş. Tanen, kabız yapıcı, mikrop öldürücü güce sahip olup, idrar yolu iltihaplanmalarında özellikle faydalıymış. Kurutulmuş yaprakları da suyla kaynatılıp içiliyormuş. Şifalı ot sevenlerin dikkatine )
Bugünkü gezimizin baş kahramanı yaban dağ çilekleri kocayemiş olduğu için, şu güzelim kuşburnuların pabuçları damda ne yazık!
(Kuşburnu için özel bir gezi sözü veriyoruz usulca eğilip kulaklarına) )
Foça-Yenifoça arasındaki Kule Evlerinin viranlığı, tam da gün batımı saatlerinde hayaletli evler gibi ürkütüyor insanı. Sanki her kule evinin görünmeyen bir koruyucusu var gibi! Öyle asil ve gururlu duruyorlar ki bulundukları sırtlarda, sanırsınız terk eden sahiplerini bekliyorlar son vedaları için…
Dönüş zamanı geldi, evli evine köylü köyüne.
Günü batırıp güneÅŸi de yolladık kendi evine. Ufuktaki Fener adası, Hayırsız ve Metelik adalar da uslu bir sessizlikle hazırlanıyorlar geceye…
YaÅŸam; yarın, yine kaldığı yerden…
Not: Yalçın Savaş'dan aldığım mektupta Foçalılar'ın koca yemişe "kumerika" dediğini öğreniyorum.
Aşçı Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGİN
www.ascifok.com
"Aşçı Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGİN" bütün yazıları için tıklayın...