Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN
Foça - Yenifoça Kýyý Þeridinde Mevsim Keþifleri
Dað Çileði (Kocayemiþ-Davulga-Kumerika)
(02 Aralýk / Cumartesi 2006)
Mevsim kýþ olmasýna raðmen Ege, gündüzleri güneþin parlak ýþýklarýyla yýkanmaya devam ediyor. Ege insaný, hele de Foçalýlar gündüzleri evlerine girmezler
Günün ve güneþin tüm kýrýntýlarýný yedeklemek isterler sanki bedenlerine…
Foça’dan, Yenifoça yoluna doðru yöneldik bugün. Güneþi sol omzumuzun ardýna alarak daðlara bitki örtüsüne diktik gözümüzü. Kýþ aylarýnýn yapraðý kalýn, dayanýklý bitkilerini incelemek hoþuma gidiyor. Yazdan kalan son birkaç yaprak da dikkat çekmiyor deðil tabi. Asýl merak ettiðim; bodur maki türü küçük aðaçcýklar…
Çýplak kalan incir aðacý dallarýndaki bu iki incir yapraðý oldukça manidardý
Yaprak bile yalnýz kalamýyor kuru dalda, ya insan?
1.2.3.4. Mersinaki (Mersincik) koylarýný geçip, Karaçina ve Kosova, Kartdere (Ýmbat ovasý) koylarýný dolaþýrken alamet-i farika bir meyveye rastladýk. Yaban dað çilekleri muhteþem renkleriyle göz alabildiðine coþmuþlar Eski Foça’yla Yenifoça arasýnda. Denizden taraftaki sarp yamaçlara adeta tarla oluþturmuþlar…
Foça pazarýnda sadece tek bir yerde rastladýðým bu yaban dað çileklerini kimse bilmiyor mu acep? Buralarda dað taþ bu çileklerden dolu. Çok þaþýrdým görünce, asýl vataný Kaz (Ýda) Daðlarý sanýyordum. Demek ki Ege’nin bütün kýyý þeridinde yetiþiyor!
Bu ilginç meyve hakkýnda biraz ansiklopedik bilgiye gereksinim var…
Bilimsel açýlým: Yaban dað çileði (kocayemiþ-davulga) (Arbutus unedo) Bazý yerlerde Ayý yemiþi olarak da anýlýyormuþ. (Ayýlar çok severmiþ de) )
Gülgillerden saplarý sürüngen, çiçekleri beyaz bir bitkidir. Yemiþi sarýmsý kýrmýzý renkli, kokuludur. Birçok çeþidi vardýr. Kocayemiþ, dünyada özellikle Akdeniz kuþaðýnda, Ýber yarýmadasýndan Asya’ya kadar her yerde yabani þekilde yetiþir. Ege ve Marmara kýyýlarýndakiler iç bölgelere göre daha gözalýcý ve iridirler. Geliþimi çok yavaþtýr. 25 senede 9 metreye ancak ulaþabilir.
Kocayemiþ meyvesi kýrmýzý rengine ulaþtýðýnda kýþ gelmiþ demekmiþ..
Faydasý : Vücudu kuvvetlendirir. Hasta olmayý önler. Ýdrar söktürür ve karýnda biriken suyu boþaltýr. Böbrek ve mesane hastalýklarýnýn iyileþmesine yardýmcý olur. Mide ve baðýrsak tembelliðini giderir. Sinirleri kuvvetlendirir. Yüksek tansiyonu düþürür. Baðýrsak kurtlarýný döker. Safra ifrazatýný arttýrýr ve safra taþlarýnýn dökülmesine yardýmcý olur. Karaciðer kifayetsizliðini ve þiþliðini giderir. Ateþi düþürür. Diþdibi taþlarýný eritir. Cilde tazelik ve güzellik verir. Damar sertliði, mafsal iltihabý, romatizmaya faydalýdýr. Þeker hastalarý da yiyebilir. Midesi zayýf olanlar suyunu içmelidir. Alerji yapabilir.
Kocayemiþ fazla yendiðinde sarhoþ ediyormuþ. Alkol etkisi yaptýðýndan ormanlardaki ayýlar yediðinde sarhoþ olup yalpalarlarmýþ. Bitkide ayrýca C vitamini ve tanen bulunuyormuþ. Tanen, kabýz yapýcý, mikrop öldürücü güce sahip olup, idrar yolu iltihaplanmalarýnda özellikle faydalýymýþ. Kurutulmuþ yapraklarý da suyla kaynatýlýp içiliyormuþ. Þifalý ot sevenlerin dikkatine )
Bugünkü gezimizin baþ kahramaný yaban dað çilekleri kocayemiþ olduðu için, þu güzelim kuþburnularýn pabuçlarý damda ne yazýk!
(Kuþburnu için özel bir gezi sözü veriyoruz usulca eðilip kulaklarýna) )
Foça-Yenifoça arasýndaki Kule Evlerinin viranlýðý, tam da gün batýmý saatlerinde hayaletli evler gibi ürkütüyor insaný. Sanki her kule evinin görünmeyen bir koruyucusu var gibi! Öyle asil ve gururlu duruyorlar ki bulunduklarý sýrtlarda, sanýrsýnýz terk eden sahiplerini bekliyorlar son vedalarý için…
Dönüþ zamaný geldi, evli evine köylü köyüne.
Günü batýrýp güneþi de yolladýk kendi evine. Ufuktaki Fener adasý, Hayýrsýz ve Metelik adalar da uslu bir sessizlikle hazýrlanýyorlar geceye…
Yaþam; yarýn, yine kaldýðý yerden…
Not: Yalçýn Savaþ'dan aldýðým mektupta Foçalýlar'ýn koca yemiþe "kumerika" dediðini öðreniyorum.
Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN
www.ascifok.com
Dað Çileði (Kocayemiþ-Davulga-Kumerika)
(02 Aralýk / Cumartesi 2006)
Mevsim kýþ olmasýna raðmen Ege, gündüzleri güneþin parlak ýþýklarýyla yýkanmaya devam ediyor. Ege insaný, hele de Foçalýlar gündüzleri evlerine girmezler
Günün ve güneþin tüm kýrýntýlarýný yedeklemek isterler sanki bedenlerine…
Foça’dan, Yenifoça yoluna doðru yöneldik bugün. Güneþi sol omzumuzun ardýna alarak daðlara bitki örtüsüne diktik gözümüzü. Kýþ aylarýnýn yapraðý kalýn, dayanýklý bitkilerini incelemek hoþuma gidiyor. Yazdan kalan son birkaç yaprak da dikkat çekmiyor deðil tabi. Asýl merak ettiðim; bodur maki türü küçük aðaçcýklar…
Çýplak kalan incir aðacý dallarýndaki bu iki incir yapraðý oldukça manidardý
Yaprak bile yalnýz kalamýyor kuru dalda, ya insan?
1.2.3.4. Mersinaki (Mersincik) koylarýný geçip, Karaçina ve Kosova, Kartdere (Ýmbat ovasý) koylarýný dolaþýrken alamet-i farika bir meyveye rastladýk. Yaban dað çilekleri muhteþem renkleriyle göz alabildiðine coþmuþlar Eski Foça’yla Yenifoça arasýnda. Denizden taraftaki sarp yamaçlara adeta tarla oluþturmuþlar…
Foça pazarýnda sadece tek bir yerde rastladýðým bu yaban dað çileklerini kimse bilmiyor mu acep? Buralarda dað taþ bu çileklerden dolu. Çok þaþýrdým görünce, asýl vataný Kaz (Ýda) Daðlarý sanýyordum. Demek ki Ege’nin bütün kýyý þeridinde yetiþiyor!
Bu ilginç meyve hakkýnda biraz ansiklopedik bilgiye gereksinim var…
Bilimsel açýlým: Yaban dað çileði (kocayemiþ-davulga) (Arbutus unedo) Bazý yerlerde Ayý yemiþi olarak da anýlýyormuþ. (Ayýlar çok severmiþ de) )
Gülgillerden saplarý sürüngen, çiçekleri beyaz bir bitkidir. Yemiþi sarýmsý kýrmýzý renkli, kokuludur. Birçok çeþidi vardýr. Kocayemiþ, dünyada özellikle Akdeniz kuþaðýnda, Ýber yarýmadasýndan Asya’ya kadar her yerde yabani þekilde yetiþir. Ege ve Marmara kýyýlarýndakiler iç bölgelere göre daha gözalýcý ve iridirler. Geliþimi çok yavaþtýr. 25 senede 9 metreye ancak ulaþabilir.
Kocayemiþ meyvesi kýrmýzý rengine ulaþtýðýnda kýþ gelmiþ demekmiþ..
Faydasý : Vücudu kuvvetlendirir. Hasta olmayý önler. Ýdrar söktürür ve karýnda biriken suyu boþaltýr. Böbrek ve mesane hastalýklarýnýn iyileþmesine yardýmcý olur. Mide ve baðýrsak tembelliðini giderir. Sinirleri kuvvetlendirir. Yüksek tansiyonu düþürür. Baðýrsak kurtlarýný döker. Safra ifrazatýný arttýrýr ve safra taþlarýnýn dökülmesine yardýmcý olur. Karaciðer kifayetsizliðini ve þiþliðini giderir. Ateþi düþürür. Diþdibi taþlarýný eritir. Cilde tazelik ve güzellik verir. Damar sertliði, mafsal iltihabý, romatizmaya faydalýdýr. Þeker hastalarý da yiyebilir. Midesi zayýf olanlar suyunu içmelidir. Alerji yapabilir.
Kocayemiþ fazla yendiðinde sarhoþ ediyormuþ. Alkol etkisi yaptýðýndan ormanlardaki ayýlar yediðinde sarhoþ olup yalpalarlarmýþ. Bitkide ayrýca C vitamini ve tanen bulunuyormuþ. Tanen, kabýz yapýcý, mikrop öldürücü güce sahip olup, idrar yolu iltihaplanmalarýnda özellikle faydalýymýþ. Kurutulmuþ yapraklarý da suyla kaynatýlýp içiliyormuþ. Þifalý ot sevenlerin dikkatine )
Bugünkü gezimizin baþ kahramaný yaban dað çilekleri kocayemiþ olduðu için, þu güzelim kuþburnularýn pabuçlarý damda ne yazýk!
(Kuþburnu için özel bir gezi sözü veriyoruz usulca eðilip kulaklarýna) )
Foça-Yenifoça arasýndaki Kule Evlerinin viranlýðý, tam da gün batýmý saatlerinde hayaletli evler gibi ürkütüyor insaný. Sanki her kule evinin görünmeyen bir koruyucusu var gibi! Öyle asil ve gururlu duruyorlar ki bulunduklarý sýrtlarda, sanýrsýnýz terk eden sahiplerini bekliyorlar son vedalarý için…
Dönüþ zamaný geldi, evli evine köylü köyüne.
Günü batýrýp güneþi de yolladýk kendi evine. Ufuktaki Fener adasý, Hayýrsýz ve Metelik adalar da uslu bir sessizlikle hazýrlanýyorlar geceye…
Yaþam; yarýn, yine kaldýðý yerden…
Not: Yalçýn Savaþ'dan aldýðým mektupta Foçalýlar'ýn koca yemiþe "kumerika" dediðini öðreniyorum.
Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN
www.ascifok.com
"Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN" bütün yazýlarý için týklayýn...