Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN
Foça’da Seramik Çalýþtayý (Work Shop)
Phokaia Tanrýlarý çaðrý çýkardý; Yaklaþan hasat bayramý için yedi bin tane çanak çömlek yapýlacakmýþ!
Gökler tanrýsý Zeus’un anasý, yeryüzünün ana tanrýçasý Ýdalý Rhea, Phokaia Kýyýlarýný dolaþýrken Phokaia’ýn yemyeþil baðlarýna, dantel gibi kývrýmlý denizine aþýk oldu. Bütün tanrýlara ulaklar gönderdi. “Gelin buraya heyy tanrýlar, Ares, Poseidon, Demeter hepiniz gelin bu Phokaia denen kente. Gelin el ele verin, dualarýnýzla kutsayýn, bolluk bereket yaðdýrýn, o engin yüceliðinizle Dionysos’a yardým edin hasadý bereketli þaraplarý lezzetli olsun.
Kentin sanatçý ve zanaatçý iþçileri yedi ay, yedi gün ve yedi saat çalýþýp yedibin tane çömlek yapacaklar. Afrodit’in dudaklarý gibi kýrmýzý sulu, Attika (Attiki) Karasý üzümlerinin sularýný koymaya yedi bin çanak çömlek. Yedi bin çömleðin de rengi Attika siyahýndan olacak. Ýthaka’ya yola çýkan gemicilere de verilecek küpler dolusu. Eðlendirsinler kendilerini uzun deniz yolculuklarýnda.. Haydi iþ baþýna…
Tanrýlarýn buyruðu. Phokaia Kentinde çalkalanýp ses oldu, sesler uðultu...
Ahýrdan bozma bir seramik atölyesinde, uðultular þekil alýp figür oldu…
Foça Seramik Atölyesi sanatçýlarýnýn ürettiði çamurdan çanak, kupa, vazolar farklý bir piþirme tekniði denenmek üzere atölye dýþýna yolculuða çýkýldý. Figürlere öyküler yazýldý, Attika Siyah figür seramiðine benzeyecek miydi acaba, yada Akhamenid dönem öncesi gri seramiklere!
Yola çýkýlmadan önce, çalýþtay katýlýmcýlarýnýn yapmasý gerekenler vardý. Ham seramiklerin hem rahat taþýnmasý, hem de ikinci bir iþleme gerek duyulmamasý için kutulama yöntemi uygulandý.
Atýk malzemeler, sýrasýyla yerleþtirildi.
Çalýþtay katýlýmcýlarýnýn asil ve yedek listeleri aynen þöyledir: Koncagül Aðaoðlu, Chris Çokay, Turgay Tezgin, Sevgi Çekiç, Volkan Sucukçu, Meltem Özkan Dorsman, ve bendeniz Nurdan Çakýr Tezgin
Biraz saman, /biraz kül, biraz duman o benim iþte/ :)
Ýþin latife-i þarkýsý bir yana, ham seramiðin piþerken oksidasyonu için epeyce bir atýk malzeme kondu kutuya
Pit fring denilen çürük-atýk (organik) malzemeler; mukavva kutunun içine seramiklerin aralarýna birkaç kat döþendi. Nelerdi bu organik malzemeler? Talaþ, cam parçacýklar, meyve sebze kabuklarý, kum, kozalak taneleri, kedi mamasý, bakýr tel, kahve, zeytin yapraklarý, zeytin çekirdekleri, doðadan toplanmýþ kuru yapraklar vs…
Atýk malzemelerle desteklenmiþ seramiklerin, yanma aþamasýnda boþlukta kalýp birbirlerini kýrýp çatlatmamalarý için dikkatle yerleþtirildi seramik kaplar.
Bütün malzeme yerleþtirilip mukavva kutu dolunca, iplerle sýmsýký baðlandý.
Ekibin tek erkeði Turgay tarafýndan taþýnma iþlemi baþlamýþ oldu. :)
Hadi bakalým gidiyoruz…
Gidiyoruz da, nereye?
Volkan Sucukçu’nun Foça karasý üzümü deneysel yetiþtirim baðýna doðru yola çýkýlýyor. Volkan Beyin baðýnda bir tandýr fýrýný bulunmakta. Çalýþtay elemanlarý tek sýra halinde baða doðru hareket ettiler Temmuz sabahýnýn ruha dinginlik veren sessizliðinde…
Baðýn bulunduðu vadinin adý Bayramderesi mevkii, karþýsýndaki kayalýk tepenin adý ise genelde Altýnmaðara tepesi diye geçiyor.
Foça Karasý üzümü
Tandýr fýrýnýnýn çapý 60 cm. yüksekliði de en fazla 80 cm. kadar dipte hava deliði olan yuvarlak bir yer altý fýrýný. Yer altý demek uygundur çünkü, fýrýn çukuru öyle bir konumda inþa edilmiþ ki, küçük bir tepenin hemen yamacýnda. Yani, dipteki hava deliði borusunun açýk ucu yamaca doðru oksijen almakta.
Tandýr fýrýný içinde, yanarken biriken duman ve gazý dýþarý atacak olan demir boruyu yerleþtirmek Chris’in uzmanlýk alanýna giriyordu.
Chris tahta ve odun parçalarý toplamakla meþgul.
Herkes, biran önce ateþi yakýp fýrýný iþler hale getirmenin telaþýyla oradan oraya koþuþturuyor.
Tandýr fýrýný yakýlýp, seramik ve organik malzeme dolu mukavva kutu fýrýnýn içine yerleþtirilince etrafýna saman ve yanýcý maddelerle sýkýþtýrma iþlemi yapýldý ve fýrýn kapaðý örtüldü.
Tandýr fýrýnýnýn kapaðý tam kapanamadýðý için, çamurla sývanmaya karar veriliyor.
Chris ve Konca, toprak, saman ve suyu karýþtýrýp yumuþak bir çamur elde ediyor.
Toprak, saman ve su birlikteliðini yoðuran ellerin çatlayýp bozulacaðý, týrnaklarýn içine çamur gireceði kimsenin umurunda deðil. :) Büyük bir hevesle yoðruluyor tandýr kapaðýnýn çamuru. Bu iþlem bana, çocukken annemin piþirdiði kapama güvecin unlu hamurla kapaðýnýn sývanmasýný hatýrlattý. Güveç tenceresinin kapaðýný öyle sývardý ki hamurla, piþtikten sonra pirinç havan tokmaðý bile kafi gelmezdi açmak için ve babam girerdi devreye, :) küçük keserle usulca kýrýlýrdý sert hamurlar. Etrafý iþtah kabartan, burun deldiren keskin bir güveç kokusu kaplardý…
Büyük bir merakla tandýr baþýnda nöbet tutuluyor. Tandýr fýrýnýnýn içinde gerçek tandýr piþiyor olmasý da hayal edilmeden durulmuyor bu arada. Hazýrlanan çamurla sývanan kapaðýn yan tarafýndaki hava borusu duman çýkarmaya devam ediyor. Belli ki içerdeki ateþ hýzýný aldý ve için için yanmaya devam ediyor.
Bayramderesi vadisine yukarýlardan bakan Altýnmaðara Tepesi Temmuz’un öðleden sonra güneþini olanca gücüyle yansýtmaya devam ediyor. Günün ilerleyen saatleriyle þekil deðiþtiren üçgen-köþebent ýþýk oyunlarý, zaman zaman ekibin dalýp gitmelerine neden oluyor. Ýþte bu anlarda Phokaia tanrýlarý geçici halüsinasyonlara sokuyor çalýþtay grubunu…
Diðer tarafta; Öðle saati olmuþ ve mideler kazýnmaya baþlamýþ.
Ekipten bazýlarý çantalarý karýþtýrmaya baþlamýþ bile, çok acýktýklarý hallerinden belli :)
Meltem’in getirdiði gözlemeler çok güzeldi fakat; bazýlarýnýn diþinin kovuðuna deðmedi. Ýyi ki bolca simit getirmiþiz…
Volkan Sucukçu; “Bu ekip iyi hoþ da, pek daðýnýk çalýþýyor daðýtmýþlar çardaðýn altýný” der gibi sanki.
Bu arada, Volkan Beyin üzüm baðý ve bað kulübesi görülmeðe deðer. Hele kulübenin önündeki asma çardaðýnýn altýnda içilen bir bardak çayýn keyfi…
Çaylar, kahvelerle, yiyip içmelerle devam eden gün, akþamýn alacasýna döndüðünde yorgunluktan kimsede güç kuvvet kalmadý.
Öyle ya; sabahtan bu yana 9-10 saat geçti. Hedeflenen piþirme (pit firing) iþlemi için yeterli süre fazlasýyla geçti. Þimdi piþen seramikleri çýkarmaya sýra geldi.
Tandýr kapaðý kalkar kalkmaz, etrafta seyirci konumundakiler dahil, oldukça kalabalýk bir meraklý güruhu tandýrýn baþýnda alýyor soluðu. Fýrýnýn soðuma sürecinin ne kadar olduðu tahmin edilemiyor çünkü, içten içe yanmaya devam etmiþ olabileceði de mümkün.
Meraklý seyirciler da dahil, yanmýþ materyallerin arasýndaki seramik iþleri, folluktan yumurta arar gibi toplamak en zevkli bölümlerden biriydi.
Piþirmede yetersiz kalan bir aþamanýn vardýðý sebep-sonuç kabul edildi. Hedeflenen ýsý: 1000 derece kadarken, görünen o ki, ýsý 300 derecenin üzerine çýkarýlamadý. Yine de, tamamen baþarýsýz olundu denemeyeceðine karar verildi.
Çünkü; iþlerin etrafýndaki atýk maddelerden etkileþimi hiç de fena olmamýþtý. Piþmedeki reaksiyon, sevindirici küçük ipuçlarýný da beraberinde taþýdý. Ýlginç renk ve damarlar gelecekteki yeni bir çalýþmayý imkansýz kýlmýyordu en azýndan.!
Seramik sanatçýsý Koncagül Aðaoðlu; çýkan sonuçlar üzerine görüþlerini belirtirken, “dünya üzerinde yapýla gelmekte olan work shop’larda defalarca yinelenen piþirme tekniklerinin denenmesinde biz, ne ilk ne de sonuncuyuz” diyerek sözlerine devam etti.
“Bu ilk çalýþtayýmýz olmasý açýsýndan baþarýsýzlýk söz konusu deðil, ilkler daima yanýlgýyý da barýndýrýrlar bünyelerinde hatta birçok yenilik bu tür ilk acemilikler sonucu ortaya çýkmýþlardýr.”
Tandýr fýrýnýnda bu tür bir piþirme iþlemi yapýlabilir mi denendi. Bu fýrýnýn kullanýlabileceðini fakat ýsýnýn yetmediðini anlamýþ olduk. Isý derecesinin yükseltilebilmesi için gerekli önlemler alýnabilirse tandýr fýrýnýnda da seramik piþirilebilir.
Tandýr fýrýnýndan çýkarýlan seramik iþler önce yýkandýlar ve sonrasýnda gelinlik kýz gibi görücüye çýktýlar. Ortaya çýkan seramik piþirme nihayetinde; figürlerde epeyce siyahlýklar vardý lakin Attika siyahýna benziyorlar mýydý o tartýþýlýr! :)
Çalýþtay sonrasýnda ekip ve misafirler karþýlýklý görüþ alýþveriþindeler.
Bir baþka çalýþtayda buluþmak üzre…
Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN
www.ascifok.com
Phokaia Tanrýlarý çaðrý çýkardý; Yaklaþan hasat bayramý için yedi bin tane çanak çömlek yapýlacakmýþ!
Gökler tanrýsý Zeus’un anasý, yeryüzünün ana tanrýçasý Ýdalý Rhea, Phokaia Kýyýlarýný dolaþýrken Phokaia’ýn yemyeþil baðlarýna, dantel gibi kývrýmlý denizine aþýk oldu. Bütün tanrýlara ulaklar gönderdi. “Gelin buraya heyy tanrýlar, Ares, Poseidon, Demeter hepiniz gelin bu Phokaia denen kente. Gelin el ele verin, dualarýnýzla kutsayýn, bolluk bereket yaðdýrýn, o engin yüceliðinizle Dionysos’a yardým edin hasadý bereketli þaraplarý lezzetli olsun.
Kentin sanatçý ve zanaatçý iþçileri yedi ay, yedi gün ve yedi saat çalýþýp yedibin tane çömlek yapacaklar. Afrodit’in dudaklarý gibi kýrmýzý sulu, Attika (Attiki) Karasý üzümlerinin sularýný koymaya yedi bin çanak çömlek. Yedi bin çömleðin de rengi Attika siyahýndan olacak. Ýthaka’ya yola çýkan gemicilere de verilecek küpler dolusu. Eðlendirsinler kendilerini uzun deniz yolculuklarýnda.. Haydi iþ baþýna…
Tanrýlarýn buyruðu. Phokaia Kentinde çalkalanýp ses oldu, sesler uðultu...
Ahýrdan bozma bir seramik atölyesinde, uðultular þekil alýp figür oldu…
Foça Seramik Atölyesi sanatçýlarýnýn ürettiði çamurdan çanak, kupa, vazolar farklý bir piþirme tekniði denenmek üzere atölye dýþýna yolculuða çýkýldý. Figürlere öyküler yazýldý, Attika Siyah figür seramiðine benzeyecek miydi acaba, yada Akhamenid dönem öncesi gri seramiklere!
Yola çýkýlmadan önce, çalýþtay katýlýmcýlarýnýn yapmasý gerekenler vardý. Ham seramiklerin hem rahat taþýnmasý, hem de ikinci bir iþleme gerek duyulmamasý için kutulama yöntemi uygulandý.
Atýk malzemeler, sýrasýyla yerleþtirildi.
Çalýþtay katýlýmcýlarýnýn asil ve yedek listeleri aynen þöyledir: Koncagül Aðaoðlu, Chris Çokay, Turgay Tezgin, Sevgi Çekiç, Volkan Sucukçu, Meltem Özkan Dorsman, ve bendeniz Nurdan Çakýr Tezgin
Biraz saman, /biraz kül, biraz duman o benim iþte/ :)
Ýþin latife-i þarkýsý bir yana, ham seramiðin piþerken oksidasyonu için epeyce bir atýk malzeme kondu kutuya
Pit fring denilen çürük-atýk (organik) malzemeler; mukavva kutunun içine seramiklerin aralarýna birkaç kat döþendi. Nelerdi bu organik malzemeler? Talaþ, cam parçacýklar, meyve sebze kabuklarý, kum, kozalak taneleri, kedi mamasý, bakýr tel, kahve, zeytin yapraklarý, zeytin çekirdekleri, doðadan toplanmýþ kuru yapraklar vs…
Atýk malzemelerle desteklenmiþ seramiklerin, yanma aþamasýnda boþlukta kalýp birbirlerini kýrýp çatlatmamalarý için dikkatle yerleþtirildi seramik kaplar.
Bütün malzeme yerleþtirilip mukavva kutu dolunca, iplerle sýmsýký baðlandý.
Ekibin tek erkeði Turgay tarafýndan taþýnma iþlemi baþlamýþ oldu. :)
Hadi bakalým gidiyoruz…
Gidiyoruz da, nereye?
Volkan Sucukçu’nun Foça karasý üzümü deneysel yetiþtirim baðýna doðru yola çýkýlýyor. Volkan Beyin baðýnda bir tandýr fýrýný bulunmakta. Çalýþtay elemanlarý tek sýra halinde baða doðru hareket ettiler Temmuz sabahýnýn ruha dinginlik veren sessizliðinde…
Baðýn bulunduðu vadinin adý Bayramderesi mevkii, karþýsýndaki kayalýk tepenin adý ise genelde Altýnmaðara tepesi diye geçiyor.
Foça Karasý üzümü
Tandýr fýrýnýnýn çapý 60 cm. yüksekliði de en fazla 80 cm. kadar dipte hava deliði olan yuvarlak bir yer altý fýrýný. Yer altý demek uygundur çünkü, fýrýn çukuru öyle bir konumda inþa edilmiþ ki, küçük bir tepenin hemen yamacýnda. Yani, dipteki hava deliði borusunun açýk ucu yamaca doðru oksijen almakta.
Tandýr fýrýný içinde, yanarken biriken duman ve gazý dýþarý atacak olan demir boruyu yerleþtirmek Chris’in uzmanlýk alanýna giriyordu.
Chris tahta ve odun parçalarý toplamakla meþgul.
Herkes, biran önce ateþi yakýp fýrýný iþler hale getirmenin telaþýyla oradan oraya koþuþturuyor.
Tandýr fýrýný yakýlýp, seramik ve organik malzeme dolu mukavva kutu fýrýnýn içine yerleþtirilince etrafýna saman ve yanýcý maddelerle sýkýþtýrma iþlemi yapýldý ve fýrýn kapaðý örtüldü.
Tandýr fýrýnýnýn kapaðý tam kapanamadýðý için, çamurla sývanmaya karar veriliyor.
Chris ve Konca, toprak, saman ve suyu karýþtýrýp yumuþak bir çamur elde ediyor.
Toprak, saman ve su birlikteliðini yoðuran ellerin çatlayýp bozulacaðý, týrnaklarýn içine çamur gireceði kimsenin umurunda deðil. :) Büyük bir hevesle yoðruluyor tandýr kapaðýnýn çamuru. Bu iþlem bana, çocukken annemin piþirdiði kapama güvecin unlu hamurla kapaðýnýn sývanmasýný hatýrlattý. Güveç tenceresinin kapaðýný öyle sývardý ki hamurla, piþtikten sonra pirinç havan tokmaðý bile kafi gelmezdi açmak için ve babam girerdi devreye, :) küçük keserle usulca kýrýlýrdý sert hamurlar. Etrafý iþtah kabartan, burun deldiren keskin bir güveç kokusu kaplardý…
Büyük bir merakla tandýr baþýnda nöbet tutuluyor. Tandýr fýrýnýnýn içinde gerçek tandýr piþiyor olmasý da hayal edilmeden durulmuyor bu arada. Hazýrlanan çamurla sývanan kapaðýn yan tarafýndaki hava borusu duman çýkarmaya devam ediyor. Belli ki içerdeki ateþ hýzýný aldý ve için için yanmaya devam ediyor.
Bayramderesi vadisine yukarýlardan bakan Altýnmaðara Tepesi Temmuz’un öðleden sonra güneþini olanca gücüyle yansýtmaya devam ediyor. Günün ilerleyen saatleriyle þekil deðiþtiren üçgen-köþebent ýþýk oyunlarý, zaman zaman ekibin dalýp gitmelerine neden oluyor. Ýþte bu anlarda Phokaia tanrýlarý geçici halüsinasyonlara sokuyor çalýþtay grubunu…
Diðer tarafta; Öðle saati olmuþ ve mideler kazýnmaya baþlamýþ.
Ekipten bazýlarý çantalarý karýþtýrmaya baþlamýþ bile, çok acýktýklarý hallerinden belli :)
Meltem’in getirdiði gözlemeler çok güzeldi fakat; bazýlarýnýn diþinin kovuðuna deðmedi. Ýyi ki bolca simit getirmiþiz…
Volkan Sucukçu; “Bu ekip iyi hoþ da, pek daðýnýk çalýþýyor daðýtmýþlar çardaðýn altýný” der gibi sanki.
Bu arada, Volkan Beyin üzüm baðý ve bað kulübesi görülmeðe deðer. Hele kulübenin önündeki asma çardaðýnýn altýnda içilen bir bardak çayýn keyfi…
Çaylar, kahvelerle, yiyip içmelerle devam eden gün, akþamýn alacasýna döndüðünde yorgunluktan kimsede güç kuvvet kalmadý.
Öyle ya; sabahtan bu yana 9-10 saat geçti. Hedeflenen piþirme (pit firing) iþlemi için yeterli süre fazlasýyla geçti. Þimdi piþen seramikleri çýkarmaya sýra geldi.
Tandýr kapaðý kalkar kalkmaz, etrafta seyirci konumundakiler dahil, oldukça kalabalýk bir meraklý güruhu tandýrýn baþýnda alýyor soluðu. Fýrýnýn soðuma sürecinin ne kadar olduðu tahmin edilemiyor çünkü, içten içe yanmaya devam etmiþ olabileceði de mümkün.
Meraklý seyirciler da dahil, yanmýþ materyallerin arasýndaki seramik iþleri, folluktan yumurta arar gibi toplamak en zevkli bölümlerden biriydi.
Piþirmede yetersiz kalan bir aþamanýn vardýðý sebep-sonuç kabul edildi. Hedeflenen ýsý: 1000 derece kadarken, görünen o ki, ýsý 300 derecenin üzerine çýkarýlamadý. Yine de, tamamen baþarýsýz olundu denemeyeceðine karar verildi.
Çünkü; iþlerin etrafýndaki atýk maddelerden etkileþimi hiç de fena olmamýþtý. Piþmedeki reaksiyon, sevindirici küçük ipuçlarýný da beraberinde taþýdý. Ýlginç renk ve damarlar gelecekteki yeni bir çalýþmayý imkansýz kýlmýyordu en azýndan.!
Seramik sanatçýsý Koncagül Aðaoðlu; çýkan sonuçlar üzerine görüþlerini belirtirken, “dünya üzerinde yapýla gelmekte olan work shop’larda defalarca yinelenen piþirme tekniklerinin denenmesinde biz, ne ilk ne de sonuncuyuz” diyerek sözlerine devam etti.
“Bu ilk çalýþtayýmýz olmasý açýsýndan baþarýsýzlýk söz konusu deðil, ilkler daima yanýlgýyý da barýndýrýrlar bünyelerinde hatta birçok yenilik bu tür ilk acemilikler sonucu ortaya çýkmýþlardýr.”
Tandýr fýrýnýnda bu tür bir piþirme iþlemi yapýlabilir mi denendi. Bu fýrýnýn kullanýlabileceðini fakat ýsýnýn yetmediðini anlamýþ olduk. Isý derecesinin yükseltilebilmesi için gerekli önlemler alýnabilirse tandýr fýrýnýnda da seramik piþirilebilir.
Tandýr fýrýnýndan çýkarýlan seramik iþler önce yýkandýlar ve sonrasýnda gelinlik kýz gibi görücüye çýktýlar. Ortaya çýkan seramik piþirme nihayetinde; figürlerde epeyce siyahlýklar vardý lakin Attika siyahýna benziyorlar mýydý o tartýþýlýr! :)
Çalýþtay sonrasýnda ekip ve misafirler karþýlýklý görüþ alýþveriþindeler.
Bir baþka çalýþtayda buluþmak üzre…
Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN
www.ascifok.com
"Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN" bütün yazýlarý için týklayýn...