Dick Cheney örneginde kalp yetmezligi
O zamanlar çikan gazete basliklari “Cheney’in kalbi atmiyor” idi, bu onun kalpsiz biri oldugunu söyleyen muhaliflerini destekler nitelikte bir açiklamaydi.
Dick Cheney’i hatirlarsiniz. Amerikan Baskani George W. Bush zamaninda 2000 yilinda baskan yardimciligi yapmisti. Florida`da baskanlik seçimi sonrasi oylar tekrar sayilirken rahatsizlanmisti. Yataginda uyurken siddetli gögüs agrilari ile kivranan Cheney, önce seçim sonuçlarina sikildigini düsünse de 4. kalp krizini geçirdigini çok çabuk anlamisti. Ve bu son kalp krizi de olmayacakti. Bu 4. krizinden sonra ABD baskan yardimcisi olmustu ve bu süreçte ayni zamanda da kalp yetmezligi hastasi da olmustu. Cheney`e kalp yetmezligi ilaçlarinin yaninda agir ritim bozuklugunu aninda tedavi edebilen primer profilaktik implante edilen otomatik defibrilatör takilmisti. O sayede 2009 yilinda arabasini park ederken geçirdigi agir ritim bozuklugundan hayatta kalabilmisti.
Onayladigi waterboarding yöntemi (agir bogulma hissi veren iskence yöntemi) sanki onu bulur ve ona yasatilir gibi 5. kalp krizi ile kalp yetmezliginin en agir sekli terminal dönemine ulasmisti. Artik nefes almasi dinlenimde de zorlasmisti. Bu durumda artik kalp nakli gerekecekti ve uygun kalp bulununcaya kadar hayatta kalabilmesi için sol kalbini destekleyen destek ünitesi (sol karincik destegi) takilmisti Cheney’e. O zamanlar çikan gazete basliklari “Cheney’in kalbi atmiyor” idi, bu onun kalpsiz biri oldugunu söyleyen muhaliflerini destekler nitelikte bir açiklamaydi. Tam iki yil sonra herkesin onun artik ölmüs oldugunu düsündügü bir anda (71 yasinda ) Cheney kalp nakli olup eskisinden çok saglam bir kalple gazete basliklarini süslemisti.
Cheney’in hastalik sürecinden kalp yetmezligi hakkinda ne ögreniyoruz
1) Kalp yetmezligi optimal tedaviye ragmen ilerleyici bir hastaliktir
2) Çesitli yöntemler zamaninda uygulanirsa basarili olunabilir
3) Distan kalp destegi saglayan destek üniteleri (sol karincik destek ünitesi, assist device) ilaca yanit vermeyen vakalarda köprüleme için (ya da nakil olmasa bile hayatta kalabilme için destiny therapy) uygulanabilir önemli yeni yöntemlerdir
4) Kalp nakli çok az insan için mümkün olabilmekte (hele yasi 70’ì geçmisse)
Kalp yetmezligi nedir:
Genel anlamda kalbin pompa gücünün vücudun oksijen ve enerji ihtiyacini karsilayamayacak kadar kaybetmesi durumuna denir (pompalama gücünün saglam ama esnekliginin bozuldugu diastolik kalp yetmezligi de vardir).Türkiye`de yaklasik 1.8 Milyon insanin kalp yetmezligi hastasi oldugu tahmin edilmekte, nüfusa göre oransal olarak Isviçre için de hesaplanabilir.
Kalp yetmezligi çesitleri:
1- Sag kalp yetmezligi (sag karincik yetmezligi, yani oksijeni yetersiz kanin akcigere iletilmesi durumu). Tipik olarak hastada ödem görülür ayaklar siser, karin siser, karaciger büyür, hazimsizlik, istahsizlik görülür, gece sik idrar sökme görülür.
2- Sol kalp yetmezligi (sol karincik yetmezligi, oksijeni yetersiz kanin genel dolasima iletilmesi durumu) hastada nefes darligi vardir, hizli nefes alma, özellikle geceleri zor nefes alma, nefes darligi ile uyanma ve bu nedenle yastik sayisinin arttirilmasi, çarpinti, bayginlik hissi, terleme, kuru öksürük görülür
3- Global kalp yetmezligi (iki karincigin yetmezligi).. iki yetmezlikte görülen bulgularin ve sikayetlerin karisimi görülür.
4- Sistolik (sol karincigin kasilmasini etkileyen durumlar, sistemik dolasima iletilen atim volümünün yetersizligi) yetmezlik
5- Diastolik (sol karincigin esnekligini / gevsemesini etkileyen, kisitlayan) yetmezlik
6- Akut kalp yetmezlik (dakikalar, birkaç gün gibi kisa bir sürede ani gelisen yetmezlik)
7- Kronik kalp yetmezlik (haftalar, aylar, yillardir var olan yetmezlik)
Kalp yetmezligi nedenleri:
Koroner arter hastaligi, kalp krizi sonrasi, hipertansiyon, kalp kapak yetersizligi, kapak darligi, kalp kasi hastaliklari ve yangilari, dogmalik (konjenital) kalp hastaliklari, alkol hastaligi, kalp ritim bozukluklari, tiroid bezi asiri fonksiyonu, kansizlik (anemi), akciger basinci yüksekligi (nedensiz, ilaca bagli, hastaliga bagli), kalp çevresi zari iltihabi nedeni ile gelisebilir.
Kalp yetmezligi için risk faktörleri
Hipertansiyon, kolesterol yüksekligi, seker hastaligi, sigara ve alkol içiciligi, kilolu olma
Kalp yetmezligi fazlari (New York kalp birligi siniflamasi)
NYHA 1
Günlük isleri yaparken yorgunluk, nefes darligi, ritim bozuklugu hissetmeme
NYHA 2
Günlük isleri yaparken özellikle merdiven çikarken, yokus yukari çikarken normalin üzerinde yorgunluk, nefes darligi hissetme ya da ritim bozuklugu olusmasi
NYHA3
Çok hafif isler yaparken dahi yorgunluk. Nefes darligi hissetme ve ritim bozuklugu olusmasi
NYHA 4
Sikayetlerin dinlenimde dahi olmasi, konusurken dahi nefes darligi hissetme ve yorulma
Tani nasil konur:
Aile hekimi sikayetler ve muayene neticesi süphelenip EKG ve akciger röntgeni, kan testi (BNP, pro BNP) yapar. Kesin teshis Kardiyolog`da Ekokardiografi (yerine göre Anjiyo) ile konulur.
Kalp yetmezligi tedavisi:
Kronik kalp yetmezliginin tedavisi pek çok sütun üzerinden yapilmakta. En önemlisi gereken ilaçlari gereken dozlarda düzenli alma (örnegin converting enzim inhibitörleri, betablokerler, idar söktürücüler, digoksin, kan pihtilasmasini önleyen ilaçlar, ritim ilaçlari vesaire). Herhangi bir ritim bozuklugunda bunun ilaçla ye da elektrosokla düzeltilmesi ya da girisimsel yöntemlerle tedavi edilmesi (yakma yöntemi). Gereken asamada kalp pili (resinkronize eden tipi) ve öldürücü ritim bozukluklarindan koruyan defibrillatör (cilt alti uygulanan) implante edilmesi. Bunun yaninda hastaya uygun hareket tedavisi (kalp yetmezligi programi) yaptirilmasi.
Komplikasyonlari:
Kalp yetmezligi ani dekompanze olabilir (kalp krizi, agir ritim bozuklugu, kalp kasi enfeksiyonu), hasta agirlasabilir bu da ani sok ve kan basinci düsmesine ve dolasim sisteminin etkilenmesi ile çoklu organ yetmezligine sebep olabilir.
Kronik ilerleyici kalp yetmezliginde ani kalp durmasi sonucu ölüm görülebilir. Bu hastalar kalpte ve akcigerde pihti gelistirip buna bagli akciger embolisi, kalp krizi ve inme ile de hayatlarini kaybetmektedirler.
Prognozu (ilerlemesi) nasil etkilenebilir
Gereken tedavinin zamaninda uygulanmasi ile mutlaka etki edilebilir. Genel anlamda çok ölümcül bir hastaliktir. Günümüzdeki tedavi yöntemleri ile mortalite biraz azaltilabilmistir. Yasi ileri hastalarda prognoz daha kötüdür. Tedavi ile hastaligin gelisim hizini kesmek mümkündür.
En önemlisi kalp yetmezligi daha olusmadan önlem almak:
Sigara ve alkolden uzak durma, kisitli tuz tüketimi (5 gr/gün alti), fazla kilolar verilmeli (daha iyisi olusmamasi), düzenli spor yapilmali.
nazan.walpoth@insel.ch
|
