Erektil fonksiyon bozuklugu ve „something gotta give„
Kalp damar sagligi ve cinsel hayat çok yakindan ilgili. Kalp damar hastaliklari, cinsel iktidarsizligin önemli nedenlerinden biri.
Katildigimiz Kongre`de Dr. Graham Jackson (London Bridge Hospital) konusmasina Dünya saglik örgütünce 1970’den beri tanimlanan bir satir ile basladi “tüm insanlarin saglikli bir cinsel hayat yasama hakki vardir”. Ve diyordu ki “Anjinasi olan veya kalp krizi geçirmis olan hastanizin cinsel yasamini sorgulamak zorundasiniz”. Geçenlerde bu konuda yapilan bir arastirmada 980 Kardiolog doktora “hastalarinizin cinsel yasamlarini sorguluyor musunuz?” sorusu sorulmus. Yanit veren % 54 Kardiyolog`dan %70 kadari bilgisizlik ve zamansizlik, hastanin ihtiyaç duymamasi gibi nedenleri öne sürerek sorgulamadiklarini yazmislar. Oysa baska bir arastirmada kalp hastalarinin % 81 kadari bu sorunun tematize edilmesini çok istediklerini belirtmisler.
Siklikla kalp krizi sonrasi cinsel yasam kisinin kendisinin yada partnerinin kötü bir sey olabilir düsüncesi ile zaten sinirlanmistir. Bu korkunun geçerli bir nedeni yoktur aslinda. Bilinen o ki cinsel iliski sirasinda kalp krizi, inme ve ani ölüm oldukça ender. Cinsel aktivite vücudumuz ve kalbimiz için araba yikamaktan ve golf oynamaktan çok daha az zorlayici bir aktivite (hesaplanan metaboliç ekivalan degerler cinsel aktivite icin 2.5 METs, araba yikama 3.3 METs, bahçe isi 4.4 METs, golf 5.1 METs, tenis 6.8 METs). Ayrica da seksin kiminle ve nerede yapildigi önemli. Ölen ya da hastalananlarin çogunlugunu evli / bagli erkekler olusturuyor. Partnerleri disinda iliskiye girdiklerinde tehlikeleri artiyor. Japonya’da yapilan bir çalismada, cinsel iliski sirasinda veya hemen sonrasinda inme geçirenlerin yariya yakininin evlilik disi iliski içinde olduklari saptandi. Baska bir bilinen de sadece hareketsiz bir yasam süren kisilerde, cinsel iliski sirasinda veya bir iki saat içerisinde kalp krizi riski koltukta oturduklari zamanlara göre 3-4 kat daha fazla. Buna karsilik, hareketli olanlarda, spor yapanlarda seks sirasinda risk hiç artmiyor yani görülüyor ki bir kez daha egzersizin yararli olmadigi alan yok.
Kalp hastalari ne yapsinlar
Eger sikayetleri hiç yoksa cinsel yasami kisitlamaz . Ama hafif eforla gögüs agrisi ortaya çikiyorsa, nefes darligi gelisiyorsa ya da sik çarpinti oluyorsa, altta yatan kalp hastaligi tedavi edilene kadar cinsel faaliyete ara vermekte yarar var. Kalp krizi geçirenlerde ise krizin yaptigi hasar küçükse, tikanan damar anjiyo ile açilmissa 1 hafta beklemek yeterli. Buna karsilik, büyük kalp krizlerinden sonra kalp yetersizligi gelismisse durumun düzelmesi için 3-4 hafta beklemek gerekebilir. Açik kalp ameliyati olanlarda gögüs kemiginin iyilesmesi için daha uzun zamana ihtiyaç oldugu göz önüne alinmalidir (en az 8 hafta).
Erektil Disfonksiyon sebebi ne olabilir?
Tanim olarak erektil disfonksiyon; cinsel iliski sirasinda yeterli penil ereksiyonun devam ettirilememesidir. Yasi ileri erkekte yasam kalitesini en çok etkileyen patolojilerden biri erektil disfonksiyondur. Tüm dünyada yaklasik 150 milyon erkekte çesitli derecelerde erektil disfonksiyon saptanmistir ve bu oranin 2025 yilinda iki katina çikacagi hesaplanmakta.
Erektil disfonksionun nedeni kabaca aslinda hasta ile konusurken daha anamnezden anlasilabilir. Anamnezi alirken mümkünse kisinin partneri de ortamda bulunmalidir: Kuvvetli sabah ve aksam ereksiyonlari veya erotik düsünce ile olan ani ereksiyonlar (intermitan ereksiyonlar) daha çok psikolojik kökenli soruna isaret etmektedir. Burada Psikologlar / Psikyatristler yardim edebilir.
Yavas baslayip ilerleyici uzun bir süreci kapsayan erektil bozukluklar ise daha çok organik bir nedene isaret etmektedir.
Erektil disfonksiyon için risk faktörleri söyle siralanabilir: Yas, psikolojik bozukluk, diyabet, hipertansiyon, koletserol yüksekligi, ilaçlar (tansiyon ilaci, antidepresan), sinirsel zarar görme (radikal prostat ameliyati, parkinson, MS), hormonal sorunlar (testesteron azligi, prolaktin çoklugu), kötü yasam stili (kiloluluk, hareketsizlik, sigara, alkol, uyusturucu kullanimi).
Bu asamadan sonra erektil disfonksiyonu olan hastanin paralel var olan hastaliklari ya da kötü yasam stili açisindan sorgulamalidir. Koroner arter hastaligi ve erektil disfonksion çok sik birlikte görülebildiginden, biz Kardiyologlar erektil disfonksiyonlu hastada acaba hastanin kalbi nasil diye sorgulariz. Bu bakimdan bu sikayetle aile doktoruna giden hastaya bilinen kalp hastaligi yoksa hiç olmazsa bir EKG yapilmali. Anamnezde veya muayanede dikkat çeken bir sey görülürse kalple ilgili daha ileri tetkikler planlanir.
Bunun yaninda ilaca bagli erektil disfonksiyon olan durumlarda vardir. Örnegin antihipertansif ilaçlar (idrar söktürücü, betabloker), antidepresanlar ve nöroleptikler. Bunlar sorgulanmalidir. Bundan sonraki asamada da spesifik testlere yönelinir.
Erektil disfonksiyonlu hastada neler kontrol edilir?
En dogrusu bir Ürologa görünmek. Üroloji uzmani penis, skrotum ve rectal muayene ile herhangi bir organik sorun olup olmadigini arastirir. Laboratuvarda seker, total testesteron, kolesterol gibi bazal testlerin yaninda, serbest ve total testesteronu düsük olanlarda ayrica LH ve Prolaktin gibi degerlere bakilir,
Uygun vakalarda ilaç yani PDE-5 inhibitörleri önerilir.
PDE-5 inhibitörleri (Viagra ve benzerleri)
Ereksiyonun tam olmadigi durumlarda kullanilmak üzere gelistirilmis olan ilaçlardan ilk piyasaya çikan, ticari adi Viagra (Sildanefil). Damari, duvarindaki kaslari gevseterek genisleten bu ilaçlarin saglikli kisilerde büyük ve küçük tansiyonu 10 mmHg kadar düsürdügü bilinir. Tansiyon ve kalp hastalarinda bu etki daha güçlü olabilir. Hastalarin %65’nde bu ilaçlarla basari saglanir. Ilacin etkisi en az 4 kullanimdan sonra anlasilir. Hatta günlük düzenli PDF-5-Inhibitörleri kullananlarda kalpdamar sistemi hastaliklarinin zeminini hazirlayan endotel disfonksionun düzeldigine dair yayinlar var. Bu strateji sadece ihtiyaç halinde PDF-5-inhibitörlerini alarak yeterince basarili olamayanlari dogal seksüel yasamlarina döndürebilir.. Bugüne dek sadece Tadalafil (5 mg) günlük kullanim için serbest birakilmistir ve bu dozajda ayrica prostat sendromu tedavisinde kullanilabilmektedir.
PDE-5 alirken neye dikkat etmeli?
PDF-5 Inhibitörleri genelde iyi tolere edilir. Az yan etkileri vardir. En çok basagrisi ve ardindan gelen isinma hissidir. Tadalafil kas agrisi yapabilir. Sildenafil (Viagra) duyma azligi yapabilir. Arastirmacilar kisilerin pek çok preparati denemelerini ve kendilerine en uygun en efektif, en iyi tolere edebildikleri ilaci kullanmalarini önermektedirler.
PDE-5 Inhibitörleri kalp krizi riskini ve ölüm riskini artirirlar mi?
Dogru hasta grubunda PDF-5 Inhibitörleri ne kalp krizi riskini ne ölüm riskini ne de de kalp yetmezligi sikayetlerini artirlar. Sadece stabil olmayan kalp agrisi, anjina çekenlerde ve tansiyonu çok oynak olanlarda kullanilmamalidir.
Kalp agrisi (anjina) için verilen Nitrat Preparatlari (dil alti, sprey. uzun etkili hap formu) alanlarda kontrol edilemez ölümcül tansiyon düsüklügü yaptigindan kesinlikle PDE-5 inhibitörleri ile birlikte kullanilmamalidir.
Bu bilginin kullanlara her kosulda verilmesi sarttir. Acil servislere gögüs agrisi ile gelen erkeklere mutlaka da bu grup ilaç alip almadigi sorulmalidir.
Konuya iyi örnek baslikta adi geçen Jack Nicolson (Herry) ve Diane Keaton`un (Erika) oynadigi “Something’s Gotta Give” filmi geliyor. Orada Herry, Viagra altinda kalp krizi geçiriyor, acilde gelen doktor ilk olarak Viagra alip almadigini soruyordu. Bana göre bu sahne egitici olmasi açisindan önemli, milyonlarca kisi tarafindan izlenen bu film ile bu bilgi pek çok insana en kolay böyle ulasir. Gereksiz çok tehlikleli durumlari azaltabilir.
PDE-5-Inhibitörleri hangi ilaçlarla birlikte dikkatli kullanilmali
Alfa blokör tipi tansiyon ilaci alanlarda dikkat etmek gerekir, Kalsiyum anatagonisti tansiyon ilaçlari ile birlikte iyi tolere edilir. Verdanafil ile birlikte bazi antiaritmik ilaçlar önerilmez (Klas 1°A ve Klass 3)
Hormon tedavileri
Testesteron seviyesi düsük yasi ileri kisilerde PDF-5 Inhibitörleri yaninda Testesteron verilmesi faydali olabilir.
Ayrica da burada sayilmayacak invaziv yöntemler vardir.
Her tasin altinda iyi yasam yasam stili
Cinsel güçsüzlük sigara içen erkeklerde 2 kat, seker hastalarinda 3 kat daha fazla görüldügü biliniyor.
Her kosulda iyi bir yasam stili çok çok önemlidir. Sigarayi birakma, kilo verme bunun basindadir. Sadece yasam stili degisikliginin olumlu etkileri 2 yil sonra görülmektedir, PDE-5 ile olan kombinasyonda 3 ay sonra olumlu etkiler görülebilmektedir
En son Ingilizce bilenler için Dr. Jackson’un gülümseten öneriler görseli ile konuya nokta koyalim.
Saglicakla kalin.
nazan.walpoth@insel.ch
|
