Vitamin D eksikligi bende olmaz demeyin!
Birkaç yil öncesine kadar Kalsiyum takviyesi ile ilgili (Ca) olarak ne kadar çoksa o kadar iyidir tezi yaygindi. Bu sekilde osteoporozu (kemik erimesi), yasi ileri gruplarda hafif düsmeler sonrasi olan kiriklari daha iyi kontrol edebildigimizi düsünüyorduk,
Ne yazik ki yeterli Vitamin D olmayan ortamda Kalsiyum takviyesinin kemik kirilmalarina olumlu etkisi yok denecek kadar azdir.
Bugün için öneriler primer takviye olarak Vitamin D alinmasi onun yaninda dogal olarak Kalsiyumdan zengin beslenme seklindedir. Günlük ihtiyacimiz olan kalsiyum iyi bir beslenme ile problemsiz saglanabilir.
2011 yilinda yapilan bir yayina göre Avrupa`da yasayan insanlarin tahminen %50‘sinde Vitamin D eksikligi oldugunu varsaymistir. Hatta Zürih`den gelen bu arastirmada 65 yas üzeri 844 kalça kirigi ile gelen hastalarda endise verecek boyutta Vitamin D eksikligi görülmüstür. Hastalarin %81‘inde Vitamin D eksikligi görülmüs ( <50nmol/l, <20ng/ml) bunlarin %45‘inde agir Vitamin D eksikligi ( <25nmol/l, <10ng/ml) görülmüs.
2012 yilinda New England Journal of Medicine‘de yapilan bir toplu analizde (11 çift kör arastirma) 65 yas üzeri 31022 Erkek / Kadin denekte sadece günlük 800 IE‘lik Vitamin D takviyesi ile kirik riskinin anlamli olarak azaldigini gösterebilmislerdir (kalça kirigi %30; omurga kirigi % 14).
Kalsiyumun aksine Vit D‘nin dogal yolla takviyesi, eksikliginde biraz zordur. Çünkü her gün 20 yumurta ya da bir ögünde iki porsiyon somon gibi yagli balik tüketmek çok pratik degildir.
Vücudun Ultraviyole B isinlari etkisi ile ürettigi Vitamin D miktari çesitli faktörlerin etkisine bagli olarak artabilmekte (mevsim, günes isigi alma zamani, günes koruyucu kullanma ve yasa bagli faktörler). Dahasi en çok Vitamin D eksikligi görülen yasi ileri insanlar günesi pek sevmedikleri gibi günes aldiklarinda Vitamin D üretimleri gençlere göre 4 kat daha azdir.
Bütün bu bilgilerin isiginda Avrupa`da saglik örgütleri Vitamin D eksikligi ile müdadele etme karari aldi. Çünkü Vitamin D eksikliginin sonuçlari olan kiriklar hem hastalara / ailelerine, hem de devletlere büyük sikintilar getirmektedir. Buradaki hedef Insanlarin %97‘sinde Vitamin D eksikliginin artik görülmemesini saglamak. Hedef sinir deger olarak ise 25 -hidroksi- Vitamin D degerleri >50nmol/l (20 ng/ml) olarak belirlendi. Bu arada kirik önleyici degerin >75nmol/30 ng/ml üzeri oldugunu hatirlatmakta yarar var. Bu sayilanlar genis halk kitlelerine koruyucu hekimlik kapsaminda önerilmektedir. Amaç Vit D degerlerini (25 -hidroksi- Vitamin D) ölçmeden takviye saglamak (zehirlenme seviyesine gelmeden!). Bu takviyenin nasil olacagi özellikle risk gruplarinda daha önemli (toksik sinir dikkate alinmali). Çünkü ekstra dozaj gerektirebilceginden daha önce Vitamin D ölçümünün önemi vurgulanmakta.
Risk gruplari derken yaslilar, Osteoporozu olanlar (kemik erimesi), kilolu adipöz olanlar, sindirim sistemi emilim bozuklugu olanlar, cilt rengi koyu olanlari sayabiliriz. Bunun yaninda bazi hastaliklarda da daha sik Vit D eksikligi görülebilmektedir. Örnegin koroner arter hastaligi, kronik enfeksiyonlar, multiple skeroz ve depresyon. Hatta Vitamin D degerleri yüksek olanlarda kolon kanseri oranin daha yüksek oldugu takviye ile ise bu orani azaltmanin mümkün olmadigini gösteren yayinlar var. Sonuçta vitamin D eksikliginin aslinda iyi olmayan bir saglik halinin göstergesi oldugu düsünülmektedir.
Kanita dayali olarak Vitamin D‘nin kullanildigi durumlara gelince: rasitizmden korumak için bebeklerde, kemik erimesi olanlarda, böbrek yetmezligi olanlardir..
Eksigi olanlarin (orta ve agir eksiklik) o eksiklikleri oraninda takviye yapmalari gerektiginden takviye dozaji artirabilir, Vitamin D‘nin fazlasinin zararli olabilecegini unutmamak, bunu doktor kontrolünde yapmakta büyük önem vardir. Hamileler ve emzikliler için mesela ayri takviye semalari vardir.
nazan.walpoth@insel.ch
|
