Sebahattin Karaca
Foça Turizmi, Kartdere Koyu ve Vadisi
Foça turizminin gelişmesi için gerekli olan, çok miktarda ve çok önemli turizm rezerv alanları vardır. Bu alanların tamamını aynı anda masaya yatırdığımızda, kafa karışıklığına yol açabilecek kadar fazladır. Turizmin gelişmesine de bir o kadar uygundur. O bakımdan bu alanları tek, tek ele alıp ayrı ayrı değerlendirmemiz gerekir.
Bu yazımda Kartdere Koyu ve Vadisi hakkındaki düşüncelerimi sizlerle paylaşmak istiyorum.
Bugün Kartdere Vadisi diye tanımlanan bölge, Foça merkezinden 10 Km. uzakta olup Yeni Foça yolu istikametindedir. Asırlar önce Rumlar tarafından kurulmuş, 1922 tarihine kadar ağırlıklı olarak Rumların yaşadığı bir köy olarak varlığını sürdürmüştür. Bu köy hala vardır.
Burnumuzun dibindedir. Birkaç ev dışındaki ören haldedir. Köyün yaÅŸama ve çalışma alışkanlıkları ilginçtir. Okulu, kilisesi vardır. Kartdere Köyü ile Sazlıca Köyü arasında dört metre geniÅŸliÄŸinde kadastral yol halen planda mevcuttur. Ayrıca her iki köyü BaÄŸarası’na baÄŸlayan yol, kısmen iyi durumdadır.
Köyün Kadınları
Köyün kadınları, kızları tarım ve hayvancılıkla uğraşırlardı. Özellikle Foça Karası şarabının yapıldığı üzümü yetiştirirlerdi.
Yetiştirilen üzümlerin önemli bir bölümü, aynı alanda şarap yapımında kullanılırdı. Bölgede üretilen şaraplar ve kurutulan üzümler satılırdı. Foça Karası şarabı zamanın en kaliteli şarabı olarak anılırdı.
Köyün Erkekleri
Köyün erkekleri bölgede taÅŸocaklarında çalışır, taÅŸ çıkarırlardı. Çıkardıkları taÅŸları büyük bir ustalıkla iÅŸlerler satarak geçimlerini saÄŸlarlardı. Foça ve Yenifoça’nın taÅŸ evlerinin önemli bir bölümü Kartdere’den, Kırk Damlar’dan, Aslan Burnun’dan, Sazlıca’dan özelliklede deniz yoluyla gelen taÅŸlarla yapılırdı.
Sonra 1920’lerde mübadele oldu. Giden Rumlardan boÅŸalan Kartdere Köyüne ve Vadisine, Kule Evlere Yunanistan’ın Parga kasabasından gelen vatandaÅŸlarımız yerleÅŸtirildi. Parga Yunanistan’ın batısında bir balıkçı kasabasıdır. Kartdere’ye yerleÅŸtirilen vatandaÅŸlarımız balıkçıydılar. Dolaysıyla anlamadıkları iÅŸ olan üzüm ve ÅŸarapçılığı yapmak istemiyorlardı. BaÄŸları söküp yerine tütün ektiler. Bu yaÅŸam kısa sürdü. Tarım ve hayvancılık yapmak istemediler. TaÅŸocağından taÅŸ çıkartmak ve iÅŸlemek baÅŸlı başına bir meslekti, sektördü ve bilen yoktu, yapmadılar. Halen tarım ve hayvancılıkla uÄŸraÅŸan 1-2 ailenin dışındakiler Kartdere Köyünü ve Vadisini terk etti. Geride kapanan taÅŸ ocakları, ören evler, talan olan baÄŸlar kaldı.
Kartdere Köyü ve Vadisi muhakkak turizme açılmalı
Kartdere Köyü ve Vadisi gibi alanlara Almanya’da Bayern ve Avusturya’da Insbruck bölgelerinde sıkça rastlanır. Oralarda yalnızca doÄŸanın ustaca iÅŸlenmesi sonucunda, Dünyaca meÅŸhur turizm alanları ve turist çekim merkezleri yaratılmıştır. Oralardaki benzerliÄŸinden dolayı , biz de Kartdere’de kolayca bir turizm alanı, turist çekim merkezi yaratabiliriz. Ãœstelik bir tarafı da deniz olan, içinde yaÅŸanmışlığın ve kültürün bulunduÄŸu Kartdere Köyü ve vadisinin küllerinden yeniden doÄŸmasını saÄŸlayabiliriz, hatta saÄŸlamalıyız. Bunu yapabiliriz. Yaratılacak eski köy ve turizm Merkezi; korunan doÄŸası, taÅŸ evleri, eski yaÅŸama tarzı ile birlikte planlayabiliriz. Ender rastlanan muhteÅŸem doÄŸası var zaten. Bir de Kule Evleri’nin ve eski yaÅŸama alışkanlıklarının (BaÄŸcılık, ev yapımı ÅŸarap) ayaÄŸa kaldırılmış durumunu ve onlarca çeÅŸit kuÅŸun sabahları tepenizde öttüğü halini düşünün. İçine iyi düzenlenmiÅŸ, planlı Turizm geliÅŸimini koyun ve bir arada harmanlayın. Açık hava müzesi gibi yaÅŸayan bir turizm cenneti ve çekim merkezi olur. Ä°ÅŸte o zaman yalnızca Türkiye’den deÄŸil, Dünyadan da insanlar su olur akar gelir. Planlama sırasında muhakkak ulusal ve uluslararası tecrübesi olan insanlardan görüş alınmalıdır. Bu sayede ahenk ve düzen içinde sürdürülebilir turizm alanı ve köy yaÅŸamı yaratılabilinir.
Kartdere turizme açılmaz ise ne olur?
2011 yılında yayınlanan Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı Raporu’nun 49. sayfasında bulunan rapora dikkatinizi çekerim. Rapordan aynen ilgili kısmı aktarıyorum.
“Vadinin bir bölümü birinci derece doÄŸal sit olmaması sebebiyle alan turistik yapılanmaya açıktır. Bu durum, Kartdere koyu ve vadisinin biyolojik çeÅŸitliliÄŸinin korunmasında bir engel teÅŸkil edebilir.”
ÖÇKB’nın önerileri: Kartdere havzasında inÅŸa edilecek tesislerin bölgenin karasal alanı ve kıyılarını etkilemesi, dolayısıyla denizsel ortamın da insan baskısına maruz kalması kaçınılmaz bir durumdur. BiyoçeÅŸitliliÄŸin zengin olduÄŸu bu alanın turistik kullanım dahil her türlü yapılaÅŸmaya karşı Foça ÖÇKB ekosistemi için oldukça önemli bir konudur.
Özetle şu kastediliyor: Birince derece doğal sit olsun, yalnızca günübirlik tesis ile yapılacaklar sınırlı kalsın.
Nedir o?: bekçi kulübesi, büfe, wc, otopark, ve piknik yeri. Adı üstünde sabah gel, akşam git yeri.
“Oysa Kartdere Köyü’nde, onlarca kule ev var ve bu kule evlerin bir kısmı dimdik ayakta, bir kısmı onarıma muhtaçtır. Hepsi tarihi bina niteliÄŸinde ve tescillidir.
Kısaca ne olmalı ?
Turizm alanı olarak planlanmalı, Foça turizminin kalkınmasına katkı verilmelidir.
Yukarıda belirttiÄŸim ve siz okuyuculara arzettiÄŸim gibi Kartdere’ye Foça turizmini geliÅŸtirmek adına sahip çıkılmalı. Bir yandan biyoçeÅŸitliliÄŸi koruyacak, diÄŸer yandan korunmuÅŸ alanları insanlarla buluÅŸturabilecek düzenlemeleri Åžehircilik ve Çevre Bakanlığı Ä°zmir Ä°l Bölge Müdürlüğü ve Kültür ve Turizm Bakanlığı Ä°zmir Ä°li Anıtlar Bölge Müdürlüğü yetkilileri yapabilirler. Bu iÅŸ bu kadar zor deÄŸil. Dünya’da pek çok örneÄŸi var. Kısıtlamak veya yasaklamak çoÄŸu zaman doÄŸru deÄŸildir. Kartdere ve vadisi yeniden deÄŸerlendirilmeye ve turizm açısından yeniden yoruma muhtaçtır.
Bir sonraki yazımda, Foça’nın baÅŸka bir alanı hakkındaki görüşlerimi sizlerle paylaÅŸmak dileÄŸiyle.
Köşe fotoÄŸrafı Ömer Döndüren’e aittir.
Sebahattin Karaca
sebahattinkaraca35@hotmail.com
www.sebahattinkaraca.com
Foça turizminin gelişmesi için gerekli olan, çok miktarda ve çok önemli turizm rezerv alanları vardır. Bu alanların tamamını aynı anda masaya yatırdığımızda, kafa karışıklığına yol açabilecek kadar fazladır. Turizmin gelişmesine de bir o kadar uygundur. O bakımdan bu alanları tek, tek ele alıp ayrı ayrı değerlendirmemiz gerekir.
Bu yazımda Kartdere Koyu ve Vadisi hakkındaki düşüncelerimi sizlerle paylaşmak istiyorum.
Bugün Kartdere Vadisi diye tanımlanan bölge, Foça merkezinden 10 Km. uzakta olup Yeni Foça yolu istikametindedir. Asırlar önce Rumlar tarafından kurulmuş, 1922 tarihine kadar ağırlıklı olarak Rumların yaşadığı bir köy olarak varlığını sürdürmüştür. Bu köy hala vardır.
Burnumuzun dibindedir. Birkaç ev dışındaki ören haldedir. Köyün yaÅŸama ve çalışma alışkanlıkları ilginçtir. Okulu, kilisesi vardır. Kartdere Köyü ile Sazlıca Köyü arasında dört metre geniÅŸliÄŸinde kadastral yol halen planda mevcuttur. Ayrıca her iki köyü BaÄŸarası’na baÄŸlayan yol, kısmen iyi durumdadır.
Köyün Kadınları
Köyün kadınları, kızları tarım ve hayvancılıkla uğraşırlardı. Özellikle Foça Karası şarabının yapıldığı üzümü yetiştirirlerdi.
Yetiştirilen üzümlerin önemli bir bölümü, aynı alanda şarap yapımında kullanılırdı. Bölgede üretilen şaraplar ve kurutulan üzümler satılırdı. Foça Karası şarabı zamanın en kaliteli şarabı olarak anılırdı.
Köyün Erkekleri
Köyün erkekleri bölgede taÅŸocaklarında çalışır, taÅŸ çıkarırlardı. Çıkardıkları taÅŸları büyük bir ustalıkla iÅŸlerler satarak geçimlerini saÄŸlarlardı. Foça ve Yenifoça’nın taÅŸ evlerinin önemli bir bölümü Kartdere’den, Kırk Damlar’dan, Aslan Burnun’dan, Sazlıca’dan özelliklede deniz yoluyla gelen taÅŸlarla yapılırdı.
Sonra 1920’lerde mübadele oldu. Giden Rumlardan boÅŸalan Kartdere Köyüne ve Vadisine, Kule Evlere Yunanistan’ın Parga kasabasından gelen vatandaÅŸlarımız yerleÅŸtirildi. Parga Yunanistan’ın batısında bir balıkçı kasabasıdır. Kartdere’ye yerleÅŸtirilen vatandaÅŸlarımız balıkçıydılar. Dolaysıyla anlamadıkları iÅŸ olan üzüm ve ÅŸarapçılığı yapmak istemiyorlardı. BaÄŸları söküp yerine tütün ektiler. Bu yaÅŸam kısa sürdü. Tarım ve hayvancılık yapmak istemediler. TaÅŸocağından taÅŸ çıkartmak ve iÅŸlemek baÅŸlı başına bir meslekti, sektördü ve bilen yoktu, yapmadılar. Halen tarım ve hayvancılıkla uÄŸraÅŸan 1-2 ailenin dışındakiler Kartdere Köyünü ve Vadisini terk etti. Geride kapanan taÅŸ ocakları, ören evler, talan olan baÄŸlar kaldı.
Kartdere Köyü ve Vadisi muhakkak turizme açılmalı
Kartdere Köyü ve Vadisi gibi alanlara Almanya’da Bayern ve Avusturya’da Insbruck bölgelerinde sıkça rastlanır. Oralarda yalnızca doÄŸanın ustaca iÅŸlenmesi sonucunda, Dünyaca meÅŸhur turizm alanları ve turist çekim merkezleri yaratılmıştır. Oralardaki benzerliÄŸinden dolayı , biz de Kartdere’de kolayca bir turizm alanı, turist çekim merkezi yaratabiliriz. Ãœstelik bir tarafı da deniz olan, içinde yaÅŸanmışlığın ve kültürün bulunduÄŸu Kartdere Köyü ve vadisinin küllerinden yeniden doÄŸmasını saÄŸlayabiliriz, hatta saÄŸlamalıyız. Bunu yapabiliriz. Yaratılacak eski köy ve turizm Merkezi; korunan doÄŸası, taÅŸ evleri, eski yaÅŸama tarzı ile birlikte planlayabiliriz. Ender rastlanan muhteÅŸem doÄŸası var zaten. Bir de Kule Evleri’nin ve eski yaÅŸama alışkanlıklarının (BaÄŸcılık, ev yapımı ÅŸarap) ayaÄŸa kaldırılmış durumunu ve onlarca çeÅŸit kuÅŸun sabahları tepenizde öttüğü halini düşünün. İçine iyi düzenlenmiÅŸ, planlı Turizm geliÅŸimini koyun ve bir arada harmanlayın. Açık hava müzesi gibi yaÅŸayan bir turizm cenneti ve çekim merkezi olur. Ä°ÅŸte o zaman yalnızca Türkiye’den deÄŸil, Dünyadan da insanlar su olur akar gelir. Planlama sırasında muhakkak ulusal ve uluslararası tecrübesi olan insanlardan görüş alınmalıdır. Bu sayede ahenk ve düzen içinde sürdürülebilir turizm alanı ve köy yaÅŸamı yaratılabilinir.
Kartdere turizme açılmaz ise ne olur?
2011 yılında yayınlanan Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı Raporu’nun 49. sayfasında bulunan rapora dikkatinizi çekerim. Rapordan aynen ilgili kısmı aktarıyorum.
“Vadinin bir bölümü birinci derece doÄŸal sit olmaması sebebiyle alan turistik yapılanmaya açıktır. Bu durum, Kartdere koyu ve vadisinin biyolojik çeÅŸitliliÄŸinin korunmasında bir engel teÅŸkil edebilir.”
ÖÇKB’nın önerileri: Kartdere havzasında inÅŸa edilecek tesislerin bölgenin karasal alanı ve kıyılarını etkilemesi, dolayısıyla denizsel ortamın da insan baskısına maruz kalması kaçınılmaz bir durumdur. BiyoçeÅŸitliliÄŸin zengin olduÄŸu bu alanın turistik kullanım dahil her türlü yapılaÅŸmaya karşı Foça ÖÇKB ekosistemi için oldukça önemli bir konudur.
Özetle şu kastediliyor: Birince derece doğal sit olsun, yalnızca günübirlik tesis ile yapılacaklar sınırlı kalsın.
Nedir o?: bekçi kulübesi, büfe, wc, otopark, ve piknik yeri. Adı üstünde sabah gel, akşam git yeri.
“Oysa Kartdere Köyü’nde, onlarca kule ev var ve bu kule evlerin bir kısmı dimdik ayakta, bir kısmı onarıma muhtaçtır. Hepsi tarihi bina niteliÄŸinde ve tescillidir.
Kısaca ne olmalı ?
Turizm alanı olarak planlanmalı, Foça turizminin kalkınmasına katkı verilmelidir.
Yukarıda belirttiÄŸim ve siz okuyuculara arzettiÄŸim gibi Kartdere’ye Foça turizmini geliÅŸtirmek adına sahip çıkılmalı. Bir yandan biyoçeÅŸitliliÄŸi koruyacak, diÄŸer yandan korunmuÅŸ alanları insanlarla buluÅŸturabilecek düzenlemeleri Åžehircilik ve Çevre Bakanlığı Ä°zmir Ä°l Bölge Müdürlüğü ve Kültür ve Turizm Bakanlığı Ä°zmir Ä°li Anıtlar Bölge Müdürlüğü yetkilileri yapabilirler. Bu iÅŸ bu kadar zor deÄŸil. Dünya’da pek çok örneÄŸi var. Kısıtlamak veya yasaklamak çoÄŸu zaman doÄŸru deÄŸildir. Kartdere ve vadisi yeniden deÄŸerlendirilmeye ve turizm açısından yeniden yoruma muhtaçtır.
Bir sonraki yazımda, Foça’nın baÅŸka bir alanı hakkındaki görüşlerimi sizlerle paylaÅŸmak dileÄŸiyle.
Köşe fotoÄŸrafı Ömer Döndüren’e aittir.
Sebahattin Karaca
sebahattinkaraca35@hotmail.com
"Sebahattin Karaca" bütün yazıları için tıklayın...