Angelina Jolie ve düsündürdükleri
Angelina Jolie meme kanserine yakalanma riski oldugu için iki memesini aldirtti.
Angelina Jolie (37) Meme Kanserine yakalanma riskini gösteren BRCA1 (british cancer gene 1) geni tasiyicisi oldugu ve annesini de 56 yasinda kanserden kaybettigi için bu zor karari almisti. Çünkü ögrenmisti ki bu geni tasiyan insanlarda %87 Meme Kanseri ve %50 oraninda yumurtalik kanseri görülme riski vardi.
New York Times`ta 14 Mayis tarihinde benim tibbi seçimim (my medical choice) basligi altinda yayinlanan yazisinda ameliyatlarin etap etap Subat ve Nisan aylari arasinda yapildigini ve ardindan implantatlarla yeni gögüslerin sekillendirildigini anlatiyor. Böylelikle kanser riskini %5 altina düsürdügünü belirtiyor. (Sifirlanmamasinin nedeni ise dokunun bir miktarinin korunmasi). Jolie kadinlara bu yöntemi bu yazi ile anlatmak istedigini belirtiyor.
Konunun uzmani meslektaslarimiz bu önleyici gögüs aldirma ameliyatlarinin ailesinde kanser olan ve genin tasiyicisi kadinlara (birincil olarak degilse de) önerilen bir yöntem oldugunu söylüyorlar. Meme kanseri genlerinin tanimlandigi 90’li yillarinin ortalarindan sonra konu bir tabu olmaktan çikmistir. Radikal önleyici meme aldirma ameliyati pek çok merkezde yapilmaktadir. Oransal olarak bu ameliyatlar meme ameliyatlarinin 2% nin altindadir. Sadece ailede meme kanseri vakalarinin bulunmasi (aile agaci ile saptanmakta) ameliyat için yeterli neden degildir ayni zamanda gen analizi de BRCA1 ve/veya 2 geni için pozitif çikmalidir.
Buna göre her 500-1000 kadinda bir kadin bu kanser geninin tasiyicisi. Meme kanserliler de bu oran her 20 Kadinda 1 Kadin olarak belirtiliyor.
ABD Ulusal Kanser Enstitüsü, meme kanserlerinin yüzde 10'undan daha azinin nedeni olarak, iki BRCA geni olan BRCA1 ve BRCA2'de görülen mutasyonlara isaret ediyor. Ayni genler yumurtalik kanserlerinin de yüzde 15'inden sorumlu tutuluyor. Erkeklerde saptandiginda meme kanseri (erkeklerde de olabiliyor) ve prostat kanseri riskini arttiriyor.
Ulusal Kanser Enstitüsü, her iki mutasyonlu geni de tasiyan kadinlarin hayatlari boyunca meme kanserine yakalanma riskinin ise yüzde 60'a kadar çiktigini, bu oranin diger kadinlar için yüzde 12 oldugunu belirtiyor. BRCA mutasyonuna sahip kadinlarin ayrica daha erken yasta kansere yakalanabildigi ve hastaligin siklikla her iki memede de görüldügüne dikkat çekiliyor. Bazi çalismalar riskin yüzde 87'ye kadar çiktigina isaret ediyor.
Tüm kadinlar için yasam süresi boyunca ortalama yumurtalik kanserine yakalanma riski yüzde 1,5 olarak belirtiliyor. Bu oran BRCA1 mutasyonu tasiyan kadinlarda yüzde 40 ile 60 arasinda, BRCA2 mutasyonu tasiyan kadinlarda ise yüzde 16 ile 27 arasinda degisiyor.
Angeline Jolie bu bilgiler isiginda büyük bir olasilikla 40 yasindan sonra yumurtaliklarini da aldirmak zorunda kalacak.
Bu kanser genleri ender olarak görülen özel mutasyonlar. Herkeste rastlanmiyor. Jolie'nin yazisini okuyan bazi kadinlarin ayni testi yaptirmasi gerektigini düsünebilir ancak az sayida kadinin buna ihtiyaci var..
Test yaptirmadan önce aile öyküsünün kesin olarak saptanmasi gerektigine isaret ediyor. Testin maliyeti ABD’de yaklasik 3.340 dolardir.
En önemlisi erken tani:
Ailesel kanser öyküsü (meme kanseri, yumurtalik kanseri) ve gen tasiyicisi kadinlar 25. yastan itibaren rutin olarak kontrol edilmekte (en az 6 ayda bir Kadin Dogum Uzmaninca destekli olarak Ultrason, MRI, Mamografi) çünkü bu kadinlar digerlerine göre daha erken olarak ortalama 40 yaslarinda kansere yakalanmakta (diger kadinlar ortalama 20 yil sonra yakalanmakta).
Önleyici iki tarafli meme aldirma ameliyati kanser riskini azaltmakta. Kesin olmayan ise bu ameliyatlarin erken tani yöntemleri ile karsilastirildiginda ölüm riskini azaltip azaltmadigidir. Stanford’dan gelen bir arastirmada yapilan model hesaplarinda erken tani ve önleyici meme aldirma ameliyatlari karsilastirildiginda yasam süresi açisindan iki grup arasinda anlamli bir fark bulunamamistir (J. Clin Öncol 2010; 28: 222). Görünen o ki bu soruyu yanitlamak için zamana ve arastirmalara ihtiyacimiz var.
Kimler risk grubu?
Genel olarak 50 yas üzeri erken adet görmüs (12 yasindan küçük) geç menapoza giren kadinlar, 30 yasindan sonra ilk dogumunu yapan veya hiç dogum yapmamis kadinlar, hormon replasmani yapilanlar, sigara içenler, alkol tüketenler, kilolular meme kanseri olarak risk grubudur.
Kadinlar gen tasiyicisi olsun ya da olmasin saglikli beslenme, düzenli spor, sinirli alkol tüketimi ve sigaradan uzak durarak meme kanseri riskini düsürebilir.
nazan.walpoth@insel.ch
|
