Ek Vitamin yararli mi?
Beslenmeye yaninda ek olarak Vitamin aliminin gerekliligi konusunda kanita dayali olmayan yanlis bilgiler var.
Örnegin C Vitamini`nin soguk alginligi önleyici etkisi oldugunun yazilip çizilmesi gibi. Oysa bunun bilimsel bir dayanagi yoktur. 6 büyük arastirmayi dahil eden bir meta-analiz de 10- 15 haftalik bir zaman dilimi için günde 1 g Vit C tableti alan ve almayan deneklerde, Vit C alan ve almayan grup arasinda soguk alginligini önleyici olma açisindan fark gösterememistir. Vit C`nin bagisiklik sistemine pozitif etkisini simdiye kadar hiçbir arastirma gösterememistir. 65 yas üzeri normal beslenen insanlarin multivitamin preparatlarindan faydalanabildikleri de henüz gösterilememistir. Bu yas grubunda yapilan bir arastirmada (950 denek) saglik harcamalari açisindan vitamin alan ve almayan olarak iki grup karsilastirildiginda bir fark görülmemistir. Yorgunluk ve kanda vitamin eksikligi arasindaki baglantiyi kesin gösteren bir yayin da yoktur. Bosalan rezervleri vitaminle doldurma arzusu bu bakimdan sadece bir hayaldir.
Vitaminlerin uzun yasamaya ve hastaliga yakalanmaya etkisi var midir?
Pek çok arastirmaya göre serumda Vit C konsantrasyonun yüksek olmasi kalp damar hastaligi riskini azaltmakta. Buna göre mantiken Vitamin ekstra alimi kalp damar hastaligi riskini olumlu etkilemeli diye düsünebilirsiniz. Oysa ki Cochrane analizi bu varsayimi çürütmekte. Yapilan analize 33 arastirma dahil edilmis yaklasik 70000 denekte Vitamin C alanlar ve almayanlar karsilastirilmis süplementasyonunun total mortaliteye hiçbir etkisinin olmadigi gösterilmistir. Ayni sonuç Vitamin A, E, Betakarotin, Selen ve diger antioksidatifler için de alinmistir.
Vitaminlerin kanser önleyici etkisi için ayni hayal kirikligi söz konusudur. Profilaktik alinan Vitamin preparatlarinin kanser önleyici etkisi hiçbir yas grubunda ve arastirmada gösterilememistir (buna menapoz sonrasi kadinlarda yapilan arastirma dahildir). WHO arastirmasinda 80000 kadar menapoza girmis kadina vitamin preparatlari verilmis ve almayan kadinlarla 8 yillik bir zaman diliminden sonra karsilastirilmis, kanser ve kalpdamar hastaligi riskinde bir azalma görülememistir.
Kurtaricimiz folik asit
Beslenme ile alinan Folik asitin kalin barsak kanserini önledigi yönünde son yillarda yayinlar var. Bu etki disaridan ek olarak alinan folikasitte görülememistir. 56000 denekte 10 yillik bir takip sürecinden sonra folik asit agirlikli beslenenlerde kalin barsak kanserlerine yakalanmada bir azalma görülmüstür. Ek olarak alinan folikasit icin bu etki görülememistir.
Vitaminlerin zarari var mi?
Yarari olmayan bir seyin zarari da olmayacagi kanisi dogru degildir. Örnegin sigara içen, sigarayi birakmis veya asbeste maruz kalmis 18000 bin kadar denege koruyucu olarak betakarotin (30 mg) ve Vitamin A (25000 IÜ) verilmis ve 4 yil sonunda ek Vitamin alan grupta verilmeyen gruba göre kalpdamar hastaligindan ölüm ve toplam ölüm vakasi daha çok görülmüstür.
Kalp enfarkti geçirmis hastalara verilen Vitamin E ve Betakarotin yarardan çok zarar vermistir. Vitamin alan grupta kalpdamar ölümleri zaman içinde daha çok görülmüstür.
Ek Vitamin hangi risk gruplari için yararli olabilir?
Risk grubu olarak çocuklar, gençler, çok yaslilar, hamileler, süt veren anneler, vejetaryanlar. profesyonel sporcular, mide küçültücü ameliyat olanlar, anoreksisi olanlar, kronik gastriti olanlar, iltihabi barsak hastaligi olanlar, pankreas ve karaciger hastaligi olanlar sayilabilir.
Ayrica asiri alkol alanlarda Vit B, Folik asit, Çinko, Demir takviyesi gerekebilir.
Yasli, düskün gruplarda ve yukarida sayilan risk gruplarinda çinko eksikligi de siklikla görülebilmektedir bu unutulmamalidir. Çinko eksikligi kendini ciltte ekzema, yara iyilesme gecikmesi, istahsizlik, tat alamama ve bagisiklik sisteminin zayiflamasi seklinde gösterebilir. Serumda Çinko eksikligi görülenlere takviyesi yapilmalidir.
Sonuç:
Dengeli bol sebzeli meyveli beslenme aslinda çogumuz için yeterlidir, hele hele ülkemiz gibi renk renk mevsiminde her tür sebzeyi bulabildigimiz cografyalarda.
Literatur:
1. Hemilä H: Br J Nutr 1997; 77(1): 59–72.
2. Kilonzo MM, et al.: Clin Nutr 2007; 26: 364–370.
3. Bjelakovic G, et al.: Cochrane Database Syst Rev 2008; 16 (2): CD007176. Review
4. Huang HY, et al.: Ann Intern Med 2006; 145(5): 372–385.
5. Neuhouser ML, et al.: Arch Intern Med 2009; 169(3): 294–304.
6. Roswall N, et al.: Cancer Epidem 2010; 34: 40–46.
7. Omenn GS, et al.: NEJM 1996; 334(18): 1150–1155.
nazan.walpoth@insel.ch
|
