Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN
Patates yýlý biterken
Birleþmiþ Milletler Dünya Gýda Örgütü 2008'i "PATATES" yýlý ilan etmiþti.
Ýþte 2008'in de sonuna geldik, içinde bulunduðumuz Aralýk ayýyla patates yýlý da bitiyor, bakalým 2009 ne yýlý olacak? Soðan yýlý olabilir mi? Dünyada uygulanan materyalist politikalarýn kokusunu bastýrabilir mi soðan kokusu? Neden olmasýn!
Anadolu topraklarýndaki geçmiþi hepi topu 200 yýlý anca bulan patates, yeni keþif bir tat olmasý nedeniyle mi nedir 2008 patates yýlý konsepti pek itibar görmedi galiba ülkemizde! Patatesin 1800'lerin baþýnda Türkiye'ye geldiði söylemi doðru mu gerçekten? Yer elmasýna benzeyen farklý çeþitlerinin Anadolu'da yetiþmiþ olma ihtimali yok mu acaba? Bilindiði üzre Anadolu yumru kökler konusunda oldukça zengin.
Bu topraklarýn insaný sever topraðýnýn altýndaki yumru ve kökleri. Havucundan þalgamýna, turbundan yerelmasýna, pancarýna, her biri kendi içinde alacasý karasý kýrmýzýsýyla yumrulu sebzeler, insanýmýzýn severek tükettiði damak alýþýðý baharatý kendi içinde yumrular bunlar. Bunca yumrunun yetiþtiði Anadolu'da nasýl olur da patates yetiþmemiþ, taa Yeni Dünya'lardan gelmiþ daha dün! Anlamak zor.
Ülkemizin yaratýcý insanlarý patatesi nasýl kucaklamýþlar acaba iki asýrdýr? Çocukluðumuzun patates kýzartmalarýndan, þu annelerimizin az yaðda kýzarttýðý iri dilimlenmiþ olanlarýndan söz etsek mi?
Annem kaþarlý tava dediðimiz kalýn bakýr tavada yapardý bütün kýzartmalarýný. Salt patates kýzartmasýyla kalýnmazdý ki, patatesin ardýndan birkaç çarliston biber, kabak, patlýcan sanki olmazsa olmazýydý kýzartma ritüellerimizin. Kýzartma faslýnýn sonuna varýldýðýnda irice doðranmýþ domatesleri de sarýmsakla kýzartýrdý annem. Amanýn ne lezzetti Tanrým...
Yüce Tanrým nerelere gizledin o meþum zevklerimizi? Olur mu ama, neyin nesi kolestrol, þeker, kalp musibetleri! Neden en güzel þeyler zarar vermek zorunda? Ýnsanlýk tarihinin deðiþmezidir ya, bütün zevkli þeylerin ya günah, ya yasak, zararlý sayýlmasý...
Tanrýya þöyle seslenmeli; Tanrým, patates kýzartmasý yeme hakkýmý geri istiyorum!
Rahmetli Ýlhan Berk sevmese de mübareði, Enis Batur’un Patates’i de ayrýntýlar ve sanat gölgesinde geliþen sýradýþý bir biçim denemesiymiþ, yani kitap olarak. Prof. Dr. Faruk Erden'de demiþ ki; "Þekere duyarlý depresif insanlar Prozac yerine patates yesinler"!
Patates baskýsý yapmayanýmýz var mý mini miniyken, küle gömüp baþýnda beklemeyeni, kebabýný, söðüþünü, püresini, niþasta kolasýný, tuzlu yemeðin tuzunu emdirmeyeni, kýzarmýþ haliyle rejim bozmayaný, soðana adaþ edip "patates-soðan" ikilisini baþ göz etmeyenimiz var mý, mutfaklarýmýzýn demirbaþ malzemesi deðil midir patates soðan? Ziyafet sofralarýnda pek muteber sayýlmasa da, onsuz yapamaz en asil et çeþitleri, balýklar, perhiz menüleri ve etyemez sofralarý.
Birleþmiþ Milletler Dünya Gýda Örgütü'nün 2008'i patates yýlý ilan etmesi, 1800'in ikinci yarýsý Van Gogh dönemi (Patates yiyenler) kýta Avrupasýnýn içinde bulunduðu yoksulluðu hafiften çaðrýþtýrýyor olsa da, üçüncü dünyanýn yoksul nüfusunun patates üretim ve tüketimine teþviði yeni patates yiyenlerin çoðalacaðýna iþaret gibi görülüyor. Yoksa Fish and chips mi demeli!
Türkiye'de birkaç gösteriþli otel menüsü dýþýnda 2008 patates yýlýnýn altýný çizecek etkinlikler yoktu pek, biz "mýsýr yýlý" gibi yanlýþ anlamýþ olabiliriz miyiz, örneðin; kaynamýþ hibrit mýsýrý yýlý! Külahlarda patates satacak deðildik ya...
Bilinen bir fýkradýr ya; Bir gemiye Ýngiliz, Alman ve Laz kaçak olarak binerler. Gemi diðer limana vardýðýnda askerler tarafýndan yoklama yapýlýr. Hepsi hemen birer çuval bulup içine girerler. Askerin tekmesini yiyen Alman "miyaaaav" diye baðýrýr, asker kedi sanarak kontrol etmez. Ýngiliz köpek sesi çýkarýr "hav hav" der o da paçayý yýrtar. Sýra bizim laza gelir. Tekmeyi yiyen laz hemen baðýrýr "PATATEEEES"...
***
Nebraska'da yaþlý bir adam yaþardý.. Patates ekini için bahçeyi bellemesi gerekiyordu, lakin bu çok zor bir iþti.. Tek oðlu olan David ona yardým edebilirdi fakat o da hapisteydi.
Yaþlý adam oðluna bir mektup yazdý ve sorunu açýkladý.
"Sevgili David,
Patates bahçemi belleyemeyeceðimden kendimi çok kötü hissediyorum. Bahçeyi kazmak için oldukça yaþlanmýþ sayýlýrým. Burada olsan bütün derdim bitecekti. Biliyorum ki sen bahçeyi benim için hallederdin.
Sevgiler Baban"
Bir kaç gün sonra oðlundan bir mektup aldý.
"Babacýðým,
Allah aþkýna bahçeyi kazma. Ben oraya cesetleri gömmüþtüm.
Sevgiler David"
Ertesi gün sabaha karþý FBI ve yerel polis çýkageldi ve tüm sahayý kazdý lakin hiçbir cesede rastlamadýlar. Yaþlý adamdan özür dileyerek gittiler. Ayný gün yaþlý adam oðlundan bir mektup daha aldý.
Babacýðým,
Þimdi patatesleri ekebilirsin.Bu þartlarda yapabileceðimin en iyisini yaptým.
Sevgiler David
Biraz haþlayýp püre haline getirdiðiniz patates ile aklýnýza gelebilecek sayýsýz çeþitte salatalar hazýrlayabilirsiniz. Ýster taze yada kuru soðanlý, ister salt yeþillikler kullanarak, havuç ve turplar rendeleyerek sýzma zeytinyaðýyla limonu biraz tuzlayýp biberleyerek hoþ ve mayhoþ lezzetler yaratabilirsiniz. Elbette kullanýlacak tatlandýrýcýlarý zenginleþtirebiliriz; Acý pul biber, kekik, nane, kiþniþ, kimyon, nar ve erik ekþileri, çeþitli sirkeler vs... Yoðurt ve mayonez de patatese yakýþýyor fakat zeytinyaðýna alýþmýþ damaklar ve ilerleyen yaþlara zeytinyaðý daha iyi bir seçim. Bence.
Menemen ve Foça pazarlarýnýn köylü tezgahlarýnda üzeri beyaz yað ile kaplý tencereler görürsünüz. Donuk gibi duran yaðýn altýndaki katmanda kahverengi bir tabaka vardýr, týpký kavrulmuþ kýyma görünümündedir. Buna "tartý" yada "tortu" denmektedir. Ýþte bu tartý ile patatesi bir tavada hemhal edip üzerine yumurta kýrýverince sonuç ne olur sizce?
Elimizin altýnda haþlanmýþ patates bulundurmak iyidir. Ýmdat bir kolaylýk saðlýyor mutfaklarýmýza. Ýster ezip salatalar hazýrlayabiliriz, ister etlerimizin tamamlayýcýsý olarak, ister çorbasýný yaparak kullanabilirsiniz. Patates çorbasýna rendelenmiþ havuç, biraz soðan ve sarýmsak, yoðurt ve biber çok yakýþýyor. Taze kýyýlmýþ dereotu ve roka, nane. Özgürsünüz, damaðýnýz neyi severse.
Ýlla da püre deðil, irice doðranarak da güzel lezzetlere ulaþýlabiliyor... Þöyle tazecik maydanoz ve yeþil soðan nasýl da yakýþýr patatese. Sumak da çok yakýþýyor.
Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN
www.ascifok.com
Birleþmiþ Milletler Dünya Gýda Örgütü 2008'i "PATATES" yýlý ilan etmiþti.
Ýþte 2008'in de sonuna geldik, içinde bulunduðumuz Aralýk ayýyla patates yýlý da bitiyor, bakalým 2009 ne yýlý olacak? Soðan yýlý olabilir mi? Dünyada uygulanan materyalist politikalarýn kokusunu bastýrabilir mi soðan kokusu? Neden olmasýn!
Anadolu topraklarýndaki geçmiþi hepi topu 200 yýlý anca bulan patates, yeni keþif bir tat olmasý nedeniyle mi nedir 2008 patates yýlý konsepti pek itibar görmedi galiba ülkemizde! Patatesin 1800'lerin baþýnda Türkiye'ye geldiði söylemi doðru mu gerçekten? Yer elmasýna benzeyen farklý çeþitlerinin Anadolu'da yetiþmiþ olma ihtimali yok mu acaba? Bilindiði üzre Anadolu yumru kökler konusunda oldukça zengin.
Bu topraklarýn insaný sever topraðýnýn altýndaki yumru ve kökleri. Havucundan þalgamýna, turbundan yerelmasýna, pancarýna, her biri kendi içinde alacasý karasý kýrmýzýsýyla yumrulu sebzeler, insanýmýzýn severek tükettiði damak alýþýðý baharatý kendi içinde yumrular bunlar. Bunca yumrunun yetiþtiði Anadolu'da nasýl olur da patates yetiþmemiþ, taa Yeni Dünya'lardan gelmiþ daha dün! Anlamak zor.
Ülkemizin yaratýcý insanlarý patatesi nasýl kucaklamýþlar acaba iki asýrdýr? Çocukluðumuzun patates kýzartmalarýndan, þu annelerimizin az yaðda kýzarttýðý iri dilimlenmiþ olanlarýndan söz etsek mi?
Annem kaþarlý tava dediðimiz kalýn bakýr tavada yapardý bütün kýzartmalarýný. Salt patates kýzartmasýyla kalýnmazdý ki, patatesin ardýndan birkaç çarliston biber, kabak, patlýcan sanki olmazsa olmazýydý kýzartma ritüellerimizin. Kýzartma faslýnýn sonuna varýldýðýnda irice doðranmýþ domatesleri de sarýmsakla kýzartýrdý annem. Amanýn ne lezzetti Tanrým...
Yüce Tanrým nerelere gizledin o meþum zevklerimizi? Olur mu ama, neyin nesi kolestrol, þeker, kalp musibetleri! Neden en güzel þeyler zarar vermek zorunda? Ýnsanlýk tarihinin deðiþmezidir ya, bütün zevkli þeylerin ya günah, ya yasak, zararlý sayýlmasý...
Tanrýya þöyle seslenmeli; Tanrým, patates kýzartmasý yeme hakkýmý geri istiyorum!
Rahmetli Ýlhan Berk sevmese de mübareði, Enis Batur’un Patates’i de ayrýntýlar ve sanat gölgesinde geliþen sýradýþý bir biçim denemesiymiþ, yani kitap olarak. Prof. Dr. Faruk Erden'de demiþ ki; "Þekere duyarlý depresif insanlar Prozac yerine patates yesinler"!
Patates baskýsý yapmayanýmýz var mý mini miniyken, küle gömüp baþýnda beklemeyeni, kebabýný, söðüþünü, püresini, niþasta kolasýný, tuzlu yemeðin tuzunu emdirmeyeni, kýzarmýþ haliyle rejim bozmayaný, soðana adaþ edip "patates-soðan" ikilisini baþ göz etmeyenimiz var mý, mutfaklarýmýzýn demirbaþ malzemesi deðil midir patates soðan? Ziyafet sofralarýnda pek muteber sayýlmasa da, onsuz yapamaz en asil et çeþitleri, balýklar, perhiz menüleri ve etyemez sofralarý.
Birleþmiþ Milletler Dünya Gýda Örgütü'nün 2008'i patates yýlý ilan etmesi, 1800'in ikinci yarýsý Van Gogh dönemi (Patates yiyenler) kýta Avrupasýnýn içinde bulunduðu yoksulluðu hafiften çaðrýþtýrýyor olsa da, üçüncü dünyanýn yoksul nüfusunun patates üretim ve tüketimine teþviði yeni patates yiyenlerin çoðalacaðýna iþaret gibi görülüyor. Yoksa Fish and chips mi demeli!
Türkiye'de birkaç gösteriþli otel menüsü dýþýnda 2008 patates yýlýnýn altýný çizecek etkinlikler yoktu pek, biz "mýsýr yýlý" gibi yanlýþ anlamýþ olabiliriz miyiz, örneðin; kaynamýþ hibrit mýsýrý yýlý! Külahlarda patates satacak deðildik ya...
Bilinen bir fýkradýr ya; Bir gemiye Ýngiliz, Alman ve Laz kaçak olarak binerler. Gemi diðer limana vardýðýnda askerler tarafýndan yoklama yapýlýr. Hepsi hemen birer çuval bulup içine girerler. Askerin tekmesini yiyen Alman "miyaaaav" diye baðýrýr, asker kedi sanarak kontrol etmez. Ýngiliz köpek sesi çýkarýr "hav hav" der o da paçayý yýrtar. Sýra bizim laza gelir. Tekmeyi yiyen laz hemen baðýrýr "PATATEEEES"...
***
Nebraska'da yaþlý bir adam yaþardý.. Patates ekini için bahçeyi bellemesi gerekiyordu, lakin bu çok zor bir iþti.. Tek oðlu olan David ona yardým edebilirdi fakat o da hapisteydi.
Yaþlý adam oðluna bir mektup yazdý ve sorunu açýkladý.
"Sevgili David,
Patates bahçemi belleyemeyeceðimden kendimi çok kötü hissediyorum. Bahçeyi kazmak için oldukça yaþlanmýþ sayýlýrým. Burada olsan bütün derdim bitecekti. Biliyorum ki sen bahçeyi benim için hallederdin.
Sevgiler Baban"
Bir kaç gün sonra oðlundan bir mektup aldý.
"Babacýðým,
Allah aþkýna bahçeyi kazma. Ben oraya cesetleri gömmüþtüm.
Sevgiler David"
Ertesi gün sabaha karþý FBI ve yerel polis çýkageldi ve tüm sahayý kazdý lakin hiçbir cesede rastlamadýlar. Yaþlý adamdan özür dileyerek gittiler. Ayný gün yaþlý adam oðlundan bir mektup daha aldý.
Babacýðým,
Þimdi patatesleri ekebilirsin.Bu þartlarda yapabileceðimin en iyisini yaptým.
Sevgiler David
Biraz haþlayýp püre haline getirdiðiniz patates ile aklýnýza gelebilecek sayýsýz çeþitte salatalar hazýrlayabilirsiniz. Ýster taze yada kuru soðanlý, ister salt yeþillikler kullanarak, havuç ve turplar rendeleyerek sýzma zeytinyaðýyla limonu biraz tuzlayýp biberleyerek hoþ ve mayhoþ lezzetler yaratabilirsiniz. Elbette kullanýlacak tatlandýrýcýlarý zenginleþtirebiliriz; Acý pul biber, kekik, nane, kiþniþ, kimyon, nar ve erik ekþileri, çeþitli sirkeler vs... Yoðurt ve mayonez de patatese yakýþýyor fakat zeytinyaðýna alýþmýþ damaklar ve ilerleyen yaþlara zeytinyaðý daha iyi bir seçim. Bence.
Menemen ve Foça pazarlarýnýn köylü tezgahlarýnda üzeri beyaz yað ile kaplý tencereler görürsünüz. Donuk gibi duran yaðýn altýndaki katmanda kahverengi bir tabaka vardýr, týpký kavrulmuþ kýyma görünümündedir. Buna "tartý" yada "tortu" denmektedir. Ýþte bu tartý ile patatesi bir tavada hemhal edip üzerine yumurta kýrýverince sonuç ne olur sizce?
Elimizin altýnda haþlanmýþ patates bulundurmak iyidir. Ýmdat bir kolaylýk saðlýyor mutfaklarýmýza. Ýster ezip salatalar hazýrlayabiliriz, ister etlerimizin tamamlayýcýsý olarak, ister çorbasýný yaparak kullanabilirsiniz. Patates çorbasýna rendelenmiþ havuç, biraz soðan ve sarýmsak, yoðurt ve biber çok yakýþýyor. Taze kýyýlmýþ dereotu ve roka, nane. Özgürsünüz, damaðýnýz neyi severse.
Ýlla da püre deðil, irice doðranarak da güzel lezzetlere ulaþýlabiliyor... Þöyle tazecik maydanoz ve yeþil soðan nasýl da yakýþýr patatese. Sumak da çok yakýþýyor.
Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN
www.ascifok.com
Ýþte 2008'in de sonuna geldik, içinde bulunduðumuz Aralýk ayýyla patates yýlý da bitiy..." />
Ýþte 2008'in de sonuna geldik, içinde bulunduðumuz Aralýk ayýyla patates yýlý da bitiy... ">
"Aþçý Fok
Nurdan ÇAKIR TEZGÝN" bütün yazýlarý için týklayýn...