Çağdaş Türk resminin ustalarından, sanat serüvenini günümüze dek sevgi ve saygıyla taşıyan müstesna insan Nevin Çokay, bildiğiniz üzere bu yıl Foça'ya yerleşmiş bulunmaktadır.
Resme olan ilgi ve becerisinin henüz küçücük bir çocukken başladığını bildiğimiz Nevin Çokay'ın dolu dolu geçen çok yönlü yaşamından kesitleri ve Foça'daki gündelik yaşantısını konuşmak istiyoruz.
Elli beş sanat yılını geride bırakan Nevin Çokay'a sanat yaşamına ait pek çok şey sormak istiyoruz. Dile kolay dopdolu bir ömre sığan çok yönlü bir yaşam onunki.
NÇT -Sevgili Nevin Çokay, öncelikle size şunu sormak isterim; Foça'da bulunmaktan buraya yerleşmiş olmaktan memnun musunuz? Hiç İstanbul'u aradığınız, özlediğiniz oluyor mu?
NÇ - Birkaç yıldır oğlum Cengiz Çokay’ın yanına yazları geliyordum, doğasıyla, yerleşkesiyle, aydın ve uygar insanları ve dostluklarıyla çok sevdiğim bir kentti. Ve bu güzel kenti daha iyi tanımak, daha sakin yaşamak için yerleşme kararı verdik. Çok da mutluyuz. İstanbul özlemine gelince, hiç de kolay olmadı. Uzun yıllar yaşadığımız Fatih, Çengelköy, Yeşilköy ve hele hele Beyoğlu. Resim galerileri, konser salonları, sinemalar, diğer etkinlikler ve yılların birikimini taşıyan sanatçı dostlar. Kolay kolay unutulacak gibi değil.
NÇT - Resim çalışmalarınıza Foça'da da devam ediyor musunuz?
NÇ - Evet. Yerleşme sürecinin ardından yoğun bir şekilde çalışmalarıma başladım.
NÇT - Foça, resimlerinize yansımaya başladı mı? Yani bugüne değin Nevin Çokay'da görmeye alıştığımız atlar, portreler, natürmort ve peyzaj çalışmaları bünyesinde yeni çizgilere rastlamak mümkün mü?
NÇ - Şimdilik bir yansıma yok. Saydığınız çalışmaların dışında yıllardır yeni arayışlarımı sürdürüyorum.
NÇ - Sanat eleştirmeni Sezer Tansuğ sizin için kısaca şöyle demiş; "Nevin Çokay’la on dakika konuşun, resimlerindeki tam bir içtenlikle o çocuk gibi kalmış âlemini görürsünüz. Rousseau’dan şüphe edebilirsiniz, fakat Nevin’den asla, o sembollerle dolu motifleri garip kendi âlemini çizer ve boyar." Gerçekten garip diyebilir miyiz sizin kendi aleminizdeki motif ve sembollerinize? Hatta "sembol ve motif" betimlemesi yeterli mi resimlerinizi tanımlamaya?
NÇ - Sezer Tansuğ’un bu betimlemesi bazı resimler için geçerliydi ve otuz yıl önceki tanımlamasıydı. Sonraki yıllarda daha başka eleştirilerini ve tanımlamalarını övgüyle yazmıştır.
NÇT - Gerçekten de salt semboller ve motifler midir sizin resimlerinizde "siz olan" şey? Daha ötesi yok mudur? Ben, mekan ve zamanı hissedebiliyorum sizin resimlerinizde bunu kişileştirmek mümkünken salt çocuksu demek eksik kalır düşüncesindeyim. Yani kısaca Sezer Tansuğ'a pek katılamayacağım. Siz bu konuda neler söylemek istersiniz?
NÇ - Bu soruya yukarıda cevap verdim sanıyorum.
NÇT - Sizin at figürlerinize değinmek istiyorum. Babanızın görevi icabı bulunduğunuz Kars'ta bir tayınızın olduğunu ve atlara olan sevgi ve ilginizin o çocukluk yıllarınıza dayandığını biliyoruz. Resimlerinizde gözler ve insan başları da portreler halinde öne çıkmakta. Nevin Çokay'ın kendi gülen gözleri öyle coşkuyla gülerler ki sanırsınız içinde bir gülümseme pınarı var ve sürekli o pınardan sevgi gülücükleri dökülmekte.
Sevgili Nevin Hanım, resimlerinizdeki bariz göz figürlerini, sizin kendi iri gözlerinizle ilintilendiriyorum ben, ya siz?
NÇ - Gözlerim hakkındaki güzellemeye teşekkür ederim. Gözlerimde gördüğünüz iriliğin, dünyadaki savaşlar, doğa katliamları ile vahşetin çığlığına dehşet içinde bakmamdan ileri gelebilir.
NÇT - 1947'de Güzel Sanatlar Akademisi'nde profesyonel resim eğitiminizin ikinci yılında Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun atölyesini seçmeniz ve 1953'e kadar Bedri Rahmi'yle çalışmanızın, hayatınıza etkileri konusunda bizimle paylaşmak isteyebilecekleriniz vardır diye düşünüyorum. Nasıl bir duyguydu o, yani Bedri Rahmi Atölyesi'nden yetişmiş olmak?
NÇ - Benim akademiye girdiğim yıllarda çok zengin akademisyenler, ressamlar, heykeltıraşlar kadrosu vardı. Sonradan biz onları şöyle sınıflandırmıştık: Çok ünlü ressamlar ve ünlü, ama resim öğreticiliği olan ressamlar, heykeltıraşlar. Bedri Rahmi bunlardan biriydi. Resim dersiyle beraber, toplum, dünya görüşü, müzik gibi konuları işlerdik. Zaten Bedri Rahmi’den mezun olan Türkiye ve dünyada da ünlenmiş çok sanatçı vardır.
NÇT - Yıllar içinde siz de pek çok öğrenci yetiştirmişsiniz. Sizin öğrenciniz, arkadaşınız, dostunuz olabilme şansına erişmiş pek çok insanın ortak düşüncesi olan sevgi dolu yüreğiniz ile çok sevilen bir insan olmuşsunuz. (Oysa ki birçok sanatçı, yalnızlıkta üretmeyi yeğlediği için yaşamı boyunca yalnız ve bencil bir çizgi izleyip toplumdan kendini soyutlamıştır ve doğal olarak soğuk, insansız ve sevgisiz bir imaja sahip olmuştur.) Sizdeki bu insan, doğa ve devamı olan resim sevgisini neyle, nasıl açıklayabilirsiniz?
NÇ - Doğumda bana verilen bir duyguydu. Ailem çevrem, sonra da dostlarım. Ama en çok on yedi yıllık öğretmenliğim. İlkokuldan liseye kadar okuttuğum öğrencilerimi anlamak için kendimi onların yerine koyardım. Onların masumiyetinin altın çağını anlamaya çalışırdım. Öğrenciler derslerde resim çalışmalarını yaparken öğrencilerden birine de o günlerin önemli yazarlarından kitaplar okutur, plaklardan da klasik müzik dinleterek ufuklarını genişletmeye çalışırdım. Bütün bunlar var olan doğa ve insan sevgimi pekiştirdi, böylece davranışlarım ve resimlerimle bugüne kadar çizgimden sapmadan geldim.
Benimle ilgili bu söyleşiyi yaptığınız için çok teşekkür ederim.
NÇT - Sizin gibi insan sevgisiyle dolu güzel sanatçılar yazık ki çok değil dünyamızda. İyi ki varsınız, iyi ki Foça’ya bu güzel cennete gelip yerleştiniz. Bu anlamlı buluşma için çok teşekkür ediyorum. Size son bir soru daha sormama izin verin, ufukta yeni bir sergi görünüyor mu? Bunu sevenlerinizle paylaşmak ister misiniz?
NÇ - Kasım 2008 tarihinde İstanbul Kızıltoprak Sanat Galerisinde bir resim sergim var.
